Niewielkie ilości o wielkim znaczeniu

Dokarmianie, czy też odżywianie dolistne jest integralnym elementem nowoczesnej technologii uprawy roślin zbożowych. Planując dokarmianie dolistne warto wiedzieć, że najszybciej pobierany jest przez rośliny azot, następnie magnez, potas i sód. Wolniej pobierana jest siarka, wapń i mikroskładniki, a najwolniej fosfor.

Mikroelementy są dobrymi katalizatorami

Ale i tak dostarczanie składników drogą nalistną jest szybsze, niż dostarczanie ich przez korzenie, co nie oznacza, że powinniśmy zrezygnować z nawożenia „pod korzeń”, bo to jest podstawa. Dokarmianie dolistne niweluje nam chwilowe niedobory, widoczne na roślinach podczas wegetacji.
Objawy niedoborów makroskładników min. azotu, fosforu, potasu i magnezu pojawiają się najpierw na liściach starszych. Natomiast niedobory siarki oraz mikroskładników min. żelaza, manganu i miedzi pojawiają się na liściach młodszych.

Część rolników aplikuje nawozy dolistne profilaktycznie wg. zapotrzebowania danej uprawy, żeby nie dopuścić do niedoborów i wykształcić mocną, silną roślinę, która wyda zadowalający plon. Są i tacy, którzy twierdzą, że nawożenie dolistne nic nie daje i nie widzą tych zmian na roślinach. Ale nie zapominajmy, że znaczenie mikroelementów jest kluczowe, ponieważ są one swoistymi katalizatorami przemian biologicznych i procesów fizjologicznych. Poza tym wpływają na skuteczne pobieranie i efektywne wykorzystanie makroskładników przez rośliny. Nam wydaje się, że te niewielkie ilości niewiele znaczą, a okazuje się, że ich niedobór może być przyczyną nie tylko znacznego spadku plonu i pogorszenia jego jakości.
Dokarmianie dolistne to także zapobieganie i likwidowanie objawów chorób fizjologicznych, które występują na roślinach jeżeli brakuje któregoś z niezbędnych pierwiastków. Preparatów dolistnych i biostymulujących jest na rynku bardzo dużo, rolnicy sami nie wiedzą na co się zdecydować, a często liczą na pomoc swoich doradców agronomicznych lub na rekomendacje znajomych. Po pierwsze nie wszystkie nawozy dolistne są tej samej jakości, skład nawozów jest różny, a zawarte w nich składniki różnią się stopniem przyswajania przez rośliny.

Ważne trio: Miedź, mangan i cynk

Jeżeli mówimy o zbożach to miedź, mangan i cynk są najważniejsze dla ich właściwego rozwoju.
Choć do prawidłowego rozwoju rośliny wymagają niewielkich ilości miedzi np. zboża pobierają od 40–80 g Cu/ha, ale jeżeli jej nie dostarczymy to szybko przekonamy się jak rośliny są wrażliwe na jej niedobór. Miedź bierze udział w metabolizmie związków azotowych, przez co jest niezbędna do szybkiego przetwarzania pobranego azotu mineralnego. Miedź przemieszcza się w roślinie bardzo słabo, a jej dostatek stymuluje krzewienie i zapobiega redukcji źdźbeł kłosonośnych. Właśnie dlatego w łanach dobrze rozwiniętych zbóż ozimych żeby zwiększyć liczbę silnych źdźbeł, stosuje się nawożenie nalistne tym składnikiem.
Symptomy niedoboru miedzi u zbóż są bardzo charakterystyczne i objawiają się bieleniem i skręceniem całej powierzchni lub końców liści. Niedobór miedzi jest szczególnie niebezpieczny, gdy wystąpi na liściach flagowych i podflagowych, które w 70–80 proc. odpowiadają za wypełnienie ziarniaków, czyli za wysoki poziom plonowania.

Nawożenie miedzią należy przeprowadzić wcześniej, profilaktycznie składnik powinien być podany roślinie, kiedy wejdzie ona w fazę krytyczną. Zalecane jest dostarczenie zbożom w okresie krzewienia w ilości do 300 g miedzi na hektar. Pierwiastek najbardziej dostępny jest dla roślin przy pH 5,5–6,5.
Podając preparat z miedzią nalistnie, trzeba zachować umiar, ponieważ przy zbyt wysokim stężeniu działa ona fitotoksycznie na rośliny, wywołując oparzenia. Dlatego gotowe nawozowy mikroelementowe, które podaje się w fazie strzelania w źdźbło, celowo zawierają niewielkie ilości miedzi.
Czas na drugi pierwiastek, czyli mangan. Badania gleb wykazały, że gleby w Polsce są z reguły zasobne w mangan, ale jego dostępność w znacznej mierze zależy od odczyny gleby. Im niższe pH tym większa dostępność manganu, deficyt najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym oraz zasadowym, a także na glebach przewapnowanych.

Zboża pobierają od 600 do 900 g Mn/ha. Mangan uczestniczy w procesach oddychania i fotosyntezy oraz w metabolizmie białek, cukrów, lipidów i w syntezie witaminy C. Mangan zwiększa odporność roślin na susze i zimotrwałość, a także na choroby.

Objawy niedoboru tego pierwiastka spotkamy w formie chlorozy marmurkowatej pojawiającej się na młodych liściach, ale już w pełni wykształconych. Przy dużych niedoborach manganu liście żółkną, a następnie skręcają się lub zwisają. Niedobór omawianego mikroelementu powoduje również zwiększenie podatności na choroby, zwłaszcza na choroby podstawy źdźbła.

Najbardziej ruchliwym pierwiastkiem ze wszystkich mikroelementów jest cynk. Zboża w zależności od gatunku pobierają go od 200 – 600 g Zn/ha, największe zapotrzebowanie na cynk wykazuje kukurydza.
Niedobory pojawiają się zwykle na młodych, ale w pełni wykształconych liściach. Liście najmłodsze i najstarsze zwykle nie wykazują niedoborów cynku. Niedobory cynku występują najczęściej przy wysokim pH gleby powyżej 7,0 podczas zimnej i mokrej wiosny oraz w przypadku nadmiaru takich pierwiastków jak: fosfor, wapń, magnez, żelazo i mangan.

Pierwsze objawy niedoborów w postaci szaro-zielonych plam pojawiają się w środkowej części liścia, a część wierzchołkowa i nasadowa pozostają zielone. Kolejne symptomy niedoboru cynku to zahamowanie wzrostu, skrócenie źdźbła, a wąskie i małe liście to większa podatność na choroby.

Dr inż. Monika Kopaczel-Radziulewicz