Modernizacja gospodarstw rolnych - inwestycje zbiorowe

Działanie Inwestycje w środki trwałe 4.1 — poprzez poszczególne poddziałania i typy operacji, działanie to realizuje różne priorytety Unii Europejskiej i cele szczegółowe oraz cele przekrojowe dotyczące środowiska, klimatu i innowacyjności, o których mowa w art. 5 rozporządzenia Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). To bardzo ważne dla rolników i długo oczekiwane „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych”. Jest to poddziałanie, które obejmuje trzy typy operacji, a mianowicie: 4.1.1 Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000, 4.1.2 Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN oraz 4.1.3 Modernizacja gospodarstw rolnych.

Modernizacja gospodarstw, obszar 4

Modernizacja gospodarstw rolnych, realizowana jest w obszarach: rozwój produkcji prosiąt, rozwój produkcji mleka krowiego, rozwój produkcji bydła mięsnego oraz operacje związane z racjonalizacją technologii produkcji, wprowadzeniem innowacji, zmianą profilu produkcji, zwiększeniem skali produkcji, poprawą jakości produkcji lub zwiększeniem wartości dodanej produktu.

Na obszary 1-3 odbył się nabór na przełomie październik i listopad 2015, natomiast nabór na obszar 4 — operacje związane z racjonalizacją technologii produkcji, wprowadzeniem innowacji, zmianą profilu produkcji, zwiększeniem skali produkcji, poprawą jakości produkcji lub zwiększeniem wartości dodanej produktu — ma się odbyć w marcu 2016. Istnieje szereg warunków, które musimy spełnić realizując inwestycję. jako przyszli beneficjenci.
W najbliższym naborze wniosków nie będziemy mogli zakupić maszyn urządzeń tego samego rodzaju i przeznaczenia co zakupione w ramach jakiegokolwiek programu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Kosztami kwalifikacyjnymi są objęte: koszty budowy lub modernizacji budynków lub budowli, koszty zakupu (w tym również instalacji) lub leasingu, zakończonego przeniesieniem prawa własności, nowych maszyn i wyposażenia do wartości rynkowej majątku, koszty zakupu (w tym również instalacji) lub budowy elementów infrastruktury technicznej, koszty ogólne związane z wydatkami, o których mowa w ww. punktach, takie jak koszty przygotowania dokumentacji technicznej operacji, sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego, czy koszty związane z kierowaniem robotami budowlanymi, opłaty za konsultacje, opłaty za doradztwo na temat zrównoważenia środowiskowego i gospodarczego, w tym studia wykonalności, koszty zakładania sadów i plantacji krzewów owocowych owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat, koszty zakupu lub rozwoju oprogramowania komputerowego i zakupu patentów, licencji, praw autorskich, znaków towarowych.

Inwestycje, których dotyczą ww. koszty, muszą być bezpośrednio związane z działalnością rolniczą, w tym również mogą dotyczyć przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie. Nie ma możliwości wsparcia zakupu zwierząt.

Nie kupisz kolejnego rozrzutnika

Leasing zwrotny — dodatkowe koszty związane z umową leasingu, takie jak np. marża finansującego i ubezpieczenie oraz podatek VAT nie są kosztami kwalifikowalnymi.

Nie przewiduje się dofinansowania prostych inwestycji odtworzeniowych. W przypadku beneficjentów, którzy w ramach PROW 2007-2013 zakupili: ciągniki, kombajny, opryskiwacze, rozrzutniki nawozów mineralnych, wozy asenizacyjne, ładowacze, przyczepy, ładowarki teleskopowe, wózki widłowe oraz inne maszyny, za niekwalifikowalny uznaje zakup rzeczy tego samego rodzaju, jak rzecz dofinansowana w ramach PROW 2007-2013 (np. kolejnego rozrzutnika).

Musi wzrosną dochód rolniczy

Kolejnym warunkiem uzyskania pomocy jest realizacja takiej inwestycji, która spowoduje wzrost dochodu rolniczego o 10 proc. Będzie to bardzo trudne do wykazania, że zakup danej maszyny czy urządzenia wpłynie bezpośrednio na wzrost dochodu w naszym gospodarstwie. Pomoc jest udzielana na materialne lub niematerialne inwestycje poprawiające ogólne wyniki (ogólną wydajność) gospodarstw rolnych prowadzących zarobkową działalność rolniczą. Przez prowadzenie działalności w celach zarobkowych rozumie się prowadzenie działalności, której podstawowym celem jest osiągnięcie dochodu. Prowadzenie działalności w celach naukowo-badawczych nie stanowi prowadzenia działalności w celach zarobkowych. W ramach tego instrumentu wsparcia mogą być realizowane wyłącznie takie rodzaje operacji, które będą przyczyniały się do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa. Poprzez poprawę ogólnych wyników gospodarstwa rolnego rozumie się poprawę konkurencyjności i zwiększenie rentowności gospodarstwa rolnego w wyniku jego restrukturyzacji. Przez restrukturyzację rozumie się zmiany w gospodarstwie, które mają na celu poprawę jego konkurencyjności i zwiększenie jego rentowności oraz dokonywane z uwzględnieniem zmian w otoczeniu oraz wewnętrznych potrzeb danego gospodarstwa.

Restrukturyzacja powinna być oparta o orientację rynkową. Restrukturyzacja musi doprowadzić do wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA), w szczególności w wyniku racjonalizacji technologii produkcji lub wprowadzenia innowacji, zmiany profilu lub skali produkcji, poprawy jakości produkcji lub zwiększenia wartości dodanej produktu, co najmniej o 10 proc. w odniesieniu do roku bazowego w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy.

Konieczna rachunkowość rolna

Kolejną ważną sprawą jest prowadzenie rachunkowości rolnej. W programie modernizacja gospodarstw rolnych jesteśmy zobowiązani do prowadzenia rachunkowości rolnej od dnia podpisania umowy do dnia upływu pięciu lat od dnia otrzymania dotacji. Rachunkowość rolna ma potwierdzić prawdziwość przyjętych założeń w zakresie przedstawionego w biznes planie wzrostu dochodu rolniczego. W dowolnym momencie, kilkuletniego okresu prowadzenia rachunkowości możemy zostać skontrolowani. Podczas kontroli zostaną porównane nasze wyniki finansowe założone w biznes planie z tym co przedstawia rachunkowość rolna. Dlatego biznes plan powinien być realny.

Konkurencyjność wyboru

Dla wielu wnioskodawców prawdziwym problemem może okazać się obowiązek dotyczący stosowania zasad konkurencyjnego wyboru wykonawców zadań, których koszt przekracza 20 tys. zł. Inaczej niż to miało miejsce w poprzednim PROW, nie możemy sami decydować od kogo kupimy maszynę lub roboty budowlane w ramach modernizacji. Decydować ma o tym „postępowanie przetargowe”, w ramach którego kupujemy od kontrahenta, który złożył nam najkorzystniejszą ofertę. Cała procedura ma być w 100 proc. przejrzysta, co ma zapewnić specjalny serwis internetowy, w ramach którego będziemy upubliczniali nasze zapytanie ofertowe. W odpowiedzi na nasze zapytanie możemy otrzymywać oferty z całej Polski, a samego wyboru dokonujemy w oparciu o najkorzystniejsze kryteria. W zdecydowanej większości przypadków będzie to oczywiście najniższa cena. Dodatkowo, co bardzo niekorzystne, nie możemy przy zakupie maszyn wskazywać konkretnych marek i typów. Nasze zapytanie powinno się zamknąć w określeniu rodzaju maszyny, jej podstawowych parametrach oraz ewentualnym dodatkowym wyposażeniu. Wszystko po to aby z porównania ofert nie wykluczyć żadnego z potencjalnych oferentów.

Jeżeli do dnia podpisania umowy serwis nie powstanie, wyboru sprzedawcy będziemy dokonywali w oparciu o dobrze znany system zapytań ofertowych i ofert (będziemy zwracali się do 3 wybranych kontrahentów z zapytaniem ofertowym i po otrzymaniu trzech ofert wybierzemy tą najkorzystniejszą).

Trzeba być zdecydowanym i konsekwentnym

Przyszły nabór na modernizację jest dla rolników, którzy wiedzą czego chcą. Inaczej niż miało to miejsce wcześniej, nie możemy w trakcie rozpatrywania wniosku zmieniać zestawienia rzeczowo-finansowego. Zestawienie naszych inwestycji pozostaje niezmienne od momentu złożenia wniosku o przyznanie pomocy do podpisania umowy. Po podpisaniu umowy możemy dokonać zmian, ale pod pewnymi warunkami. Zmiana, którą dokonujemy musi być zgodna z zasadami programu. To znaczy, że na przykład po dokonaniu zmiany musimy być dalej zdolni do osiągnięcia wymaganego wzrostu dochodu rolniczego o 10 proc. Dodatkowo nie możemy dokonywać zmian na zasadzie zamiany rodzajowej jednej rzeczy na zupełnie inną. Możliwa jest natomiast rezygnacja z części inwestycji.

Jedna maszyna dla kliku rolników

W ramach tego instrumentu wsparcia będą również realizowane inwestycje zbiorowe, przez które rozumie się operacje realizowane przez co najmniej dwóch rolników, dotyczące gospodarstw tych rolników, w nich realizowane i przyczyniające się do poprawy ogólnych wyników tych gospodarstw. Grupę rolników stanowi co najmniej dwóch rolników, którzy ubiegają się wspólnie o pomoc w ramach tego poddziałania w celu zrealizowania inwestycji zbiorowej. W przypadku wniosku o przyznanie pomocy składanego przez osoby wspólnie wnioskujące wnioskowaną kwotę pomocy, podaje się z uwzględnieniem zakresu prac wykonywanych przez każdą z tych osób. Tak więc wnioskodawca składając wniosek wspólny, kwotę pomocy o którą się ubiega, podaje z uwzględnieniem zakresu prac wykonywanych przez siebie przy wykorzystaniu przedmiotu operacji.

Pomoc przyznaje się, jeżeli wielkość ekonomiczna gospodarstwa (SO) jest nie mniejsza niż 10 tys. euro i nie większa niż 200 tys. euro. Jednakże, w przypadku, gdy operację mają realizować osoby wspólnie wnioskujące, pomoc może być przyznana, jeżeli wielkość ekonomiczna gospodarstwa osoby wspólnie wnioskującej jest mniejsza niż 10 tys. euro, pod warunkiem, że: suma wielkości ekonomicznych gospodarstw osób wspólnie wnioskujących wynosi co najmniej 15 tys. euro i w wyniku realizacji operacji, w roku złożenia wniosku o płatność końcową, gospodarstwo każdej z tych osób osiągnie wielkość ekonomiczną wynoszącą co najmniej 10 tys. euro.

Wielkość ekonomiczna gospodarstwa

Wielkość ekonomiczna gospodarstwa jest ustalana na podstawie całkowitej rocznej standardowej produkcji gospodarstwa, wyrażonej w euro, natomiast całkowita roczna standardowa produkcja gospodarstwa jest ustalana na podstawie współczynników standardowej produkcji obliczonych zgodnie z metodologią Unii Europejskiej zawartą w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1242/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiającym wspólnotową typologię gospodarstw rolnych (Dz. Urz. UE L 335 z 13.12.2008, str. 3, z późn. zm.) (https://kalkulator-so.pl/)

Refundacji podlegają koszty kwalifikowalne w wysokości poniesionej przez beneficjenta, nie więcej jednak niż: 1. 60 proc. kosztów kwalifikowalnych — w przypadku operacji realizowanej przez osoby wspólnie wnioskujące lub młodego rolnika oraz 2. 50 proc. kosztów kwalifikowalnych — w przypadku operacji innych niż wymienione w pkt 1 i nie mniej niż 30 proc. kosztów kwalifikowalnych.

mgr inż. Barbara Skowronek, Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie
rolniczeabc@rolniczebac.pl