Tegoroczna kampania naboru wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich i obszarowych

Od 15 marca rozpoczął się kolejny nabór wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich i obszarowych i potrwa do 15 maja. Tradycyjnie wniosek można przesłać również po tym terminie, do 9 czerwca, ale za każdy dzień roboczy opóźnienia płatności będą pomniejszane o 1 proc. Nie można wykluczyć, że termin ten zostanie przedłużony.

Tegoroczny nabór znacznie różni się od poprzednich, gdyż obowiązują nowe zasady, wynikające z rozpoczętego w 2023 roku nowego okres programowania. W ramach wdrażania Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 pojawiły się zarówno nowe rodzaje płatności związane z ochroną środowiska i klimatu, czyli ekoschematy, jak również nowe zasady warunkowości, czyli podstawowy, obowiązkowy element, który opiera się m.in. na normach dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC).

W tym roku jednolitą płatność obszarową (JPO) zastąpi podstawowe wsparcie dochodów (PWD), którego stawka została określona na poziomie ponad 115 euro/ha. Ta podstawowa płatność będzie uzupełniona tak jak obecnie o tzw. redystrybucyjne wsparcie dochodu, czyli płatność dodatkową. Od 2023 roku płatność redystrybucyjna będzie przyznawana gospodarstwom posiadającym maksymalnie 300 ha i będzie przyznawana za pierwsze 30 ha, a nie jak do tej pory max. do 27 ha. Dotychczas z tej płatności były wyłączone najmniejsze gospodarstwa (od 1 do 3 ha).

Wzorem lat ubiegłych młodzi rolnicy, którzy rozpoczęli działalność rolniczą nie wcześniej niż 5 lat przed złożeniem pierwszego wniosku mogą ubiegać się o uzupełniające wsparcie dochodów dla młodych rolników. Zgodnie z nowymi regulacjami wsparcie to będzie przysługiwało młodym rolnikom posiadającym wykształcenie na poziomie ponadpodstawowym lub 3-letni staż pracy w rolnictwie, bez limitu powierzchniowego (do tej pory obowiązywał limit 50 ha).

Zachowano wszystkie płatności związane z produkcją, zarówno roślinną jak i zwierzęcą we wszystkich 13 sektorach, w tym wsparcie dochodów związanych uprawą roślin pastewnych, roślin strączkowych na nasiona, lnu, chmielu, truskawek, konopi włóknistych, buraków cukrowych, pomidorów, ziemniaków skrobiowych, a także z hodowlą krów, bydła, owiec i kóz. Nie zmieniły się również warunki wypłaty przywróconej w 2022 roku uzupełniającej płatności podstawowej wypłacanej w ramach przejściowego wsparcia krajowego. W ramach tego wsparcia utrzymano również wypłatę płatności niezwiązanej do tytoniu.

Zupełnie nowym elementem kampanii płatności bezpośrednich w bieżącym roku są ekoschematy, czyli nowy, prośrodowiskowy element płatności bezpośrednich. Ekoschematy są dobrowolnymi, płatnymi, rocznymi praktykami rolniczymi, których realizacja ma pozwolić rolnikom uzyskać wyższe dopłaty bezpośrednie. Łącznie jest ich aż sześć, w tym dobrostan zwierząt oraz pięć ekoschematów obszarowych.

W ramach ekoschematów rolnicy mogą ubiegać się o:
płatności do obszarów z roślinami miododajnymi;
płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi;
płatności do integrowanej produkcji roślin;
płatności do biologicznej ochrony upraw;
płatności do retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych;
płatności dobrostanowe.

Rolnicy mogą wybrać ten lub te ekoschematy, które najbardziej odpowiadają strukturze produkcji w gospodarstwie. Dodatkowo w ramach ekoschematu rolnictwo węglowe dostępnych jest aż 8 odrębnych praktyk, co oznacza, że z dostępnych praktyk rolnik będzie mógł wybrać również te praktyki, które może i które zamierza realizować w swoim gospodarstwie.

W dużej mierze listę praktyk stanowią te, które tak na prawdę były dotąd stosowane w ramach dobrej praktyki, którą każdy świadomy rolnik w swoim gospodarstwie wprowadzał, w tym:
ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt,
międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe,
opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem,
zróżnicowana struktura upraw,
wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji,
stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo,
uproszczone systemy uprawy,
wymieszanie słomy z glebą.

Praktyki włączone w ten ekoschemat będą objęte systemem punktowym, czyli do każdej z praktyk przypisana jest odpowiednia liczba punktów, która odpowiada wysokości planowanej stawki za daną praktykę (1 pkt = ok. 22,47 EUR ≈100 zł). Warunkiem przystąpienia jest uzyskanie minimalnej liczby punktów, która stanowi iloczyn 25% powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie oraz 5 pkt przyznawanych za hektar.

Rolnik, aby otrzymać ww. płatności musi przestrzegać zasad wzmocnionej warunkowości, która łączy wymogi zazielenienia i zasady wzajemnej zgodności, tj. cross-compliance. Wzmocniona warunkowość opiera się na 9 normach GAEC, w tym te dotyczące utrzymywania trwałych użytków zielonych, w tym wyznaczonych jako cenne czy też ochrony terenów podmokłych i torfowisk, zakazu wypalania użytków rolnych, ustanowienia stref buforowych wzdłuż cieków wodnych czy takie, które dotyczą utrzymania minimalnej pokrywy glebowej w najbardziej newralgicznych okresach, tj. od 1listopada do 15 lutego oraz obowiązku zmianowania i dywersyfikacji upraw rolnych, czy też przeznaczenia 4% powierzchni gruntów ornych na obszary i elementy nieprodukcyjne, zachowania na wszystkich użytkach rolnych elementów krajobrazu oraz przestrzegania zakazu ścinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych.

Nie wszystkie jednak z wyżej wymienionych norm trzeba spełniać w 2023 r. W bieżącym roku nie obowiązują normy: GAEC2 ochrona terenów podmokłych i torfowisk, norma GAEC 7 dotycząca zmianowania i dywersyfikacji upraw. Pewne odstępstwa dotyczą również normy GAEC 8 i obowiązku przeznaczenia 4% na obszary elementy nieprodukcyjne. W tym roku rolnicy, którzy zdecydują, że obszarem nieprodukcyjnym będzie ugór, mogą na tych gruntach prowadzić produkcję, pod warunkiem, że nie będzie to kukurydza, soja i zagajniki o krótkiej rotacji.

Na półmetku składania wniosków w województwie warmińsko-mazurskim przesłało je prawie 4,3 tys. rolników, w tym ponad 1,1 tys. wniosków z deklaracją nowego elementu płatności bezpośrednich, jakim są ekoschematy.

red.