Mastitis u krów mlecznych

Chorób, na które zapada bydło, a w szczególności wysokowydajne krowy mleczne jest bardzo dużo. Najczęstszą przyczyną wystąpienia choroby jest nieprawidłowe żywienie. W drugiej kolejności po chorobach układu trawiennego występują choroby kończyn oraz wymion. Jedną z głównych przyczyn strat ekonomicznych w gospodarstwach zajmujących się hodowlą krów mlecznych są schorzenia gruczołu mlekowego. Średnio od 20 do 50 proc. krów w ciągu roku pada ofiarą zapalenia wymienia, czyli mastitis.

Przyczyny i objawy zapalenie wymienia

Mastitis jest to choroba wywoływana przez drobnoustroje — mikoplazmy, wirusy, bakterie, grzyby oraz glony. Głównym sprawcą choroby są bakterie z grupy gronkowców, paciorkowców i E. Coli, które zasiedlają wymię i namnażają się w nim. Droga, którą drobnoustroje dostają się do wymienia to kanał strzykowy, dlatego bardzo ważne jest aby podczas wykonywania doju krów została zachowana higiena doju. Podatność krów na infekcje jest różna, np. krowy z obwisłymi wymionami lub strzykami o większej średnicy kanału częściej chorują na mastitis. Skłonność krów do zapalenia wymion wzrasta również z wiekiem zwierzęcia.
Natomiast zwierzęta w pierwszej laktacji cechują się największą odpornością na chorobę.

Zapalenie wymienia (mastitis) może przyjąć formę kliniczną lub podkliniczną. Do objawów formy klinicznej zalicza się:
— stan zapalny wymienia, czyli zaczerwienienie, ciepłota, twardość oraz ból podczas dotykania wymienia,

— zmiana koloru mleka, jego zapachu, konsystencji oraz wyglądu,

— zaburzony stan ogólny krowy objawiający się pogorszeniem apetytu, spadkiem produkcji mleka, gorączka, itp.,

Forma kliniczna mastitis może przybrać przebieg podostry lub ostry. Forma podostra objawia się spadkiem produkcji mleka oraz wzrostem komórek somatycznych w mleku. Wymię krowy zazwyczaj ma wygląd normalny, a jeżeli już są jakiekolwiek jego zmiany to są one niewielkie. W mleku zmiany również są nieznaczne, staje się ono wodniste oraz kłaczkowate.

W przypadku formy klinicznej o ostrym przebiegu objawy pokrywają się z objawami formy klinicznej opisanymi powyżej. Dodatkowo należy dodać, że krowa zalega, dostaje biegunki, a z wymienia wydziela się śluzowata wydzielina lub ropa. Podczas ostrej formy zapalenia wymienia może dochodzić do trwałego jego uszkodzenia tj. powstawanie guzów, zmniejszenie ćwiartki, stwardnienia oraz zropienia tkanki.

Często nie daje widocznych objawów

Forma podkliniczna zapalenia wymienia w przeciwieństwie do formy klinicznej nie daje widocznych objawów i występuje znacznie częściej. Mastitis w formie podklinicznej ma przebieg łagodny i pozostaje w „ukryciu” niezauważalna podczas codziennych czynności związanych z dojem. Rozpoznanie tego typu zapalenia wymienia możliwe jest jedynie po przeprowadzeniu badania laboratyjnego mleka za pomocą testu komórkowego określającego liczbę komórek somatycznych w mleku. Norma w teście to mniej niż 200 tys. komórek somatycznych w 1 mililitrze mleka. Brak reakcji hodowcy na negatywny wynik testu może doprowadzić do przejścia choroby z formy podklinicznej w kliniczną.

Profilaktyką obejmujemy całą oborę

Leczenie zapalenia wymienia polega wyłącznie na zastosowaniu antybiotyków, dlatego w myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” w walce z mastitis szczególny nacisk kładzie się na profilaktykę. Mastitis nie należy traktować jako choroby pojedynczej sztuki, lecz jako chorobę całego stada, zatem profilaktyką obejmujemy całą oborę. Przeciwdziałanie chorobie polega na zachowaniu odpowiednich warunków środowiskowych panujących w oborze (dezynfekcja, wentylacja itp.).

Do profilaktyki należy zaliczyć dbanie o zachowanie odpowiedniej higieny legowisk, która ma na celu utrzymanie wymienia krowy w jak najlepszej czystości.

Ważnym elementem profilaktyki choroby zapalenia wymienia jest higiena doju oraz czystość aparatów udojowych. Dój krowy rozpoczyna się od przedzdajania, czyli czynności polegającej na zdojeniu z każdej ćwiartki strug mleka w celu sprawdzenia jego barwy oraz konsystencji. Następnie przeprowadza się czyszczenie strzyków (jednorazowymi ręcznikami nasączonymi środkiem dezynfekującym) oraz masaż przedudojowy wymienia.

Po zakończeniu doju należy przeprowadzić dezynfekcję strzyków zanurzając je w preparacie dezynfekcyjnym chroniącym kanał strzykowy przed drobnoustrojami. Do profilaktyki wymienia krowy należy również zaliczyć czystość rąk dojarza ponieważ mogą być one źródłem patogenów, które przenoszą się na wymiona i strzyki.

Podsumowując, aby ustrzec zwierzęta przed zapaleniem wymienia należy bacznie kontrolować stan zdrowotny wymion, wykonywać testy kontrolne na zawartość komórek somatycznych w mleku oraz co najważniejsze zapewnić krowom odpowiednie warunki środowiskowe panujące w oborze.