Podsumowanie roku 2017 w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

O pracy całego zespołu i zadaniach, jakie na nim spoczywają, rozmawiamy z Leszkiem Potorskim, dyrektorem Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Olsztynie.

— Podstawową działalność agencji m.in. realizują biura powiatowe z pomocą Biura Działań Społecznych i Środowiskowych oraz Płatności Bezpośrednich.
Za rok 2016 przekazały rolnikom dotychczas największą kwotę, bo ponad 1,21 mld zł. Złożyło się na to: 43 755 wniosków na kwotę 984,11 mln zł dla płatności bezpośrednich (OB); 32 898 wniosków na kwotę 88,13 mln zł dla płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW); 5 127 wniosków na kwotę 82,12 mln zł dla płatności rolnośrodowiskowych PRŚ (PROW 2007-2013); 1 434 wnioski na kwotę 28,8 mln zł dla płatności dla rolnictwa ekologicznego RE (PROW 2014-2020); 1 588 wniosków na kwotę 25,7 mln zł dla płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznych PRSK (PROW 2014-2020). Łącznie to ponad 51 tysięcy obsłużonych beneficjentów.

W naszych biurach powiatowych pracownicy agencji dołożyli wszelkich starań, za co gorąco im dziękuję, aby wydać wszystkie decyzje, w tym z programów rolnośrodowiskowych, których w województwie warmińsko-mazurskim jest najwięcej w Polsce.

— W 2017 roku pracownicy biur powiatowych warmińsko-mazurskiej ARiMR przeprowadzili pozytywną weryfikację warunków kwalifikowalności dla 43 831 wniosków, czyli jeszcze więcej niż w 2016 roku. W ramach wypłaty zaliczek z tytułu tegorocznych dopłat bezpośrednich od 16 października w Warmińsko-Mazurskim Oddziale Regionalnym ARiMR wypłaconych zostało około 571,65 mln zł. A trzeba tu przeprowadzić weryfikację warunków kwalifikowalności i trzy razy do wniosku się wraca. Pierwszy raz sprawdza się kompletność dokumentów, potem sprawdza się w systemie kompletność wniosku i załączonych komponentów, a na końcu następuje kontrola administracyjna. Robią to różne osoby, bo tego wymagają procedury. Ta praca została już wykonana.

W Polsce do rolników w ramach zaliczek trafiło ponad 9,2 mld zł, a teraz, od 1 grudnia wypłacana jest pozostała część pieniędzy. W bieżącym roku wnioski o przyznanie dopłat bezpośrednich złożyło 1,342 mln rolników. Całkowita pula środków przeznaczonych na te płatności w 2017 r. wynosi 14,8 mld zł.

— Oczywiście nie. Oprócz powyższych działań biura powiatowe obsługują rolników w zakresie przyznawania płatności m.in. z tytułu zalesiania gruntów rolnych (ok. 19,5 mln zł), wypłaty rent strukturalnych (ok. 4,6 mln zł) oraz udzielają pomocy finansowej producentom rolnym, którzy zostali poszkodowani w związku z wystąpieniem w 2017 r. klęsk, np., huraganu, deszczu nawalnego lub gradu.

Poza tym w oddziale regionalnym BDSPB prowadzi obsługę wniosków z działań: uczestnictwo rolników w Systemach Jakości Żywności w ramach PROW 2007-2013, w tym działaniu wydano 2100 decyzji na kwotę ok. 1,9 mln zł; kolejne to Grupy Producentów Rolnych PROW 2007-2013 — w 2017 r. wpłynęło 26 wniosków o płatność i wypłacano kwotę około 4,9 mln zł.

W I naborze wniosków w 2016 roku w ramach działania Grupy Producentów Rolnych PROW 2014-2020 wpłynęło 5 wniosków, wydano 5 decyzji o przyznaniu pomocy, teraz grupy składają wnioski o płatność. BDSPB zajmuje się także m.in. rozpatrywaniem odwołań od decyzji wydanych przez kierowników biur powiatowych oraz zajmuje się sprawami dotyczącymi odzyskiwania nienależnie lub nadmiernie pobranych kwot.

— Od 1 września ARiMR stała się jedyną unijną agencją płatniczą na rzecz rolnictwa w Polsce. Rolnicy, którzy dotychczas korzystali z pomocy oferowanej przez ARR, załatwiają swoje sprawy w Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa lub w naszej agencji. KOWR powstał z połączenia Agencji Nieruchomości Rolnych i Agencji Rynku Rolnego, a część zadań realizowanych przez ARR jest teraz wykonywana przez ARiMR. Wszystko w celu zmniejszenia liczby instytucji, ograniczenia kosztów ich funkcjonowania oraz poprawy jakości obsługi beneficjentów i kontrahentów.

ARiMR jest teraz odpowiedzialna za realizację całego budżetu PROW 2014-2020 a skupienie zadań płatniczych w ARiMR, która posiada oddziały regionalne w każdym województwie, a w powiatach swoje biura, ma ułatwiać rolnikom sięganie po pomoc finansową.

Od 1 września obsługiwane są przez ARiMR instrumenty finansowe: Pakiet Hogana to nadzwyczajna pomoc dostosowawcza dla producentów mleka, a także dla rolników z innych sektorów hodowlanych; wsparcie dla producentów owoców i warzyw związane z embargiem; tymczasowa nadzwyczajna pomoc dla rolników w sektorach hodowlanych. A od 2018 roku rolnicy korzystający z dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany, będą obsługiwani w biurach powiatowych ARiMR.

W oddziałach regionalnych ARiMR można również załatwić sprawy związane z uznaniem:
— grup i organizacji producentów oraz ich zrzeszeń w sektorze owoców i warzyw;
— organizacji producentów oraz ich zrzeszeń w sektorze mleka;
— organizacji producentów w sektorach innych niż owoców i warzyw oraz mleka;
— grup producentów rolnych.

Oddziały regionalne ARiMR obsługują także wsparcie na dofinansowanie funduszu operacyjnego uznanych organizacji producentów owoców i warzyw, a centrala ARiMR zajmuje się administrowaniem rozdysponowania owoców i warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży oraz uznawaniem związków grup producentów rolnych.

— To BRZ, czyli Biuro Rejestracji Zwierząt, które prowadzi rejestr zwierząt gospodarskich, takich jak bydło, owce, kozy i świnie, i zajmuje się również dopłatami do produkcji zwierzęcej. Głównym celem Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt jest wsparcie w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. Ze względu na występowanie w kraju, i już na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, zakaźnej choroby wirusowej, na którą podatne są świnie domowe, świniodziki oraz dziki czyli Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF), BRZ ma dodatkowe zadania.

Na terytorium kraju zostały wyznaczone obszary objęte różnymi restrykcjami: obszar zagrożenia, obszar objęty ograniczeniami i obszar ochronny. 20 listopada w okolicach miejscowości Skrzypki w gminie Kalinowo w powiecie ełckim u padłego dzika wykryto pierwszy w województwie przypadek choroby. Strefą ochronną objęto 13 gmin: w powiecie ełckim gminy — Kalinowo, Prostki, Stare Juchy i gmina wiejska Ełk; w powiecie piskim — gminy Biała Piska, Orzysz, Pisz i Ruciane Nida; w powiecie giżyckim — gminy Miłki i Wydminy; w powiecie oleckim — gminy Olecko, Świętajno i Wieliczki. W tych szczególnych okolicznościach w interesie rolników jest niezwłoczne przekazywanie do ARiMR wszelkich informacji związanych ze zmianą liczebności stad trzody chlewnej.

Zgodnie z zasadami posiadacz trzody chlewnej zobowiązany jest zgłosić w biurze powiatowym ARiMR zwiększenie lub zmniejszenie liczebności stada w ciągu 7 dni od daty zaistnienia zdarzenia, a na obszarach objętych restrykcjami w ciągu 24 godzin. Posiadacz świni jest zobowiązany do jej oznakowania i zgłoszenia tego faktu agencji przed opuszczeniem przez zwierzę gospodarstwa lub w przypadku narodzin do 30 dni. Według stanu z 31 sierpnia 2017 roku w systemie IRZ w kraju zarejestrowano 221 285 siedzib stad posiadających zwierzęta z gatunku świnie, a w województwie warmińsko-mazurskim 8 165 siedzib.
Tu warto jeszcze przypomnieć o konieczności zgłoszenia pogłowia zwierząt gospodarskich do BRZ. Obowiązek ten spoczywa na posiadaczach zwierząt do końca roku 2017.

— W ramach Biura Wsparcia Inwestycyjnego udzielana jest pomoc na działania premiowe, ale przede wszystkim inwestycyjne związane z zakupem maszyn i urządzeń oraz realizacją inwestycji budowlanych z dwóch programów PROW 2014-2020 oraz Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze 2014-2020.

W tym roku z programu PROW 2014-2020 wpłynęły 3 404 wnioski na kwotę ponad 800 mln złotych. Zawarto umowy lub wydano decyzje do blisko 1 400 spraw na kwotę ok. 250 mln złotych. W blisko 1 200 inwestycjach dokonano pozytywnej oceny postępowań ofertowych. W ramach wszystkich realizowanych działań wykonano 354 inwestycje i wypłacono ponad 40 mln złotych pomocy dla rolników.

Do najbardziej popularnych działań obsługiwanych z PROW 2014-2020 należą: „Modernizacja gospodarstw rolnych”, „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000”, „Premie dla młodych rolników”, „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej”, „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, „Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej”, „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej”, „Wsparcie inwestycji w tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej”, „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój”.

Natomiast z programu Rybactwo i Morze 2014-2020 wpłynęło 179 wnioski na kwotę ok 130 mln złotych. W ramach wszystkich realizowanych działań wypłacono 75 wnioskodawcom blisko 5 mln złotych. Najbardziej popularne działania obsługiwane przez biuro z PO Rybactwo i Morze 2014-2020 to m.in.: „Innowacje, promowanie kapitału ludzkiego i tworzenia sieci kontaktów”, „Różnicowanie i nowe formy dochodów”, „Tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej, przetwarzanie produktów rybołówstwa i akwakultury”, „Zdrowie i bezpieczeństwo oraz grupa operacji modernizacyjnych zwiększających wartość dodaną produktów rybactwa lub dywersyfikujących dochody przedsiębiorstw akwakultury”. To, co warto powiedzieć o rodzaju zadań realizowanych przez BWI dla naszych beneficjentów, to że są to długofalowe działania inwestycyjne, których realizacja nieraz rozłożona jest na kilka lat, jak i prostsze zakupowe. Trudno tu jest mówić o zamknięciu w jednym roku, jeśli jest to cały cykl działań. Dodatkowo mamy koperty i limity środków oraz listy rankingowe. Przeglądamy złożone dokumenty i jeśli wnioskodawca nie spełnia warunków, przechodzimy do kolejnego na liście rankingowej potencjalnego beneficjenta, dlatego są to nieraz działania obejmujące dłuższy okres niż rok.

— Tak, ma to swoje odzwierciedlenie w pomocy przyszłym beneficjentom w długofalowym planowaniu. Od 2016 roku publikowany jest harmonogram przyszłych naborów w dłuższej perspektywie, co pozwala przygotować się do aplikowania o środki. Wcześniejsze informacje były ogłaszane z mniejszym wyprzedzeniem, co znacząco skracało czas potrzebny na przygotowanie wniosku. Zmieniło się też podejście do przyszłego beneficjenta na mniej restrykcyjne. Staramy się pomóc, bo we wspólnym interesie jest aby środki, którymi zarządza ARiMR zostały planowo wydane.

W WMOR ARiMR pracuje 519 pracowników z czego 300 osób w powiatowych biurach agencji, a ok. 80 w Biurze Kontroli na Miejscu. Ta komórka sprawdza właściwe przestrzeganie warunków, zgodnie z którymi przyznawana została pomoc finansowa. Służą temu m. in. kontrole i wizytacje w gospodarstwie, siedzibie, na działkach rolnych, bądź w firmie beneficjenta. W kończącym się roku BKM przeprowadziło lub zainicjowało około 5 500 kontroli w ramach płatności bezpośrednich oraz pozostałych programów pomocowych.

Kontrolami zostały objęte wszystkie programy realizowane przez ARiMR, zarówno w obszarze Wspólnej Polityki Rolnej, jak i w zakresie innych działań w ramach: PROW 2004-2006, PROW 2007-2013, PO RYBY oraz PROW 2014-2020. BKM przeprowadziło niemalże 300 kontroli w ramach tzw. działań inwestycyjnych, około 350 kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności, blisko 3 500 kontroli kwalifikowalności powierzchni. W tym miejscu należy zaznaczyć, że tego typu kontrole realizowane były metodą inspekcji terenowej oraz metodą FOTO, która zakłada wykorzystanie najnowszych dostępnych zobrazowań satelitarnych i lotniczych, czyli tzw. ortofotomap. Biuro to zrealizował ponad 600 kontroli zobowiązań w ramach działań rolnośrodowiskowych, rolnośrodowiskowo-klimatycznych oraz rolnictwa ekologicznego i ponad 100 kontroli zalesieniowych.

W strukturze BKM wyodrębniony jest m.in. wydział ds. GIS, którego zadaniem jest aktualizacja danych przestrzennych w Systemie Identyfikacji Działek Rolnych (ang. LPIS), obejmujących m.in modyfikację pól zagospodarowań, granic odniesienia oraz elementów EFA, czyli obszarów proekologicznych. W bieżącym roku, wydział obsłużył oraz jest w trakcie obsługi, blisko 75 tysięcy aktualizacji.