Inwestycja w gospodarstwa położone na obszarach Natura 2000

To nowe działanie w ramach propozycji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. To wsparcie dla rolników, którzy posiadają gospodarstwa na obszarze Natura 2000, które może być uzupełnieniem do tego, co proponuje Agencja w przypadku innego działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Oznacza to, że rolnik, który posiada gospodarstwo na obszarze Natura 2000 może skorzystać z maksymalnej pomocy w ramach „Modernizacji gospodarstw rolnych” oraz dodatkowo skorzystać z nowego wsparcia.

— Wynika to z tego, że obszar Natura 2000 związany jest z pewnymi ograniczeniami. Unia Europejska chcąc zadbać o siedliska ptaków, o ostoje wartościowych obszarów przyrodniczych, wprowadziła program ochrony pod nazwą Natura 2000. Powstał głównie na podstawie dwóch dyrektyw ptasiej i siedliskowej i odnosi się zwłaszcza do gospodarowania na trwałych użytkach zielonych. Te dwie wspomniane dyrektywy roztaczają ochronę nad siedliskami lęgowymi ptaków, jak również cennymi pod względem przyrodniczym obszarami. Stawia się na ochronę środowiska, skutkiem tego działalność człowieka na tych obszarach musi być ograniczona, a jeżeli ograniczamy działalność, to odbija się to na produkcji rolniczej. Rolnicy, którzy posiadają grunty na obszarze Natura 2000 nie mogą prowadzić produkcji intensywnej, jak na normalnych gruntach. Ich produkcja musi być bardziej ekstensywna, czyli bardziej bazująca na tradycyjnych systemach produkcji. Biorąc pod uwagę, że produkcja ekstensywna nie daje wysokich przychodów, ten program został pomyślany jako pewnego rodzaju rekompensata dla osób, które posiadają gospodarstwa na obszarze Natura 2000 i muszą podporządkować się wymogom związanym z obowiązkiem realizacji zadań ochronnych przewidzianych dla tego obszaru.
Budżet operacji w PROW 2014-2020 w skali kraju to 61 671 455 euro.

— To około 27 procent powierzchni województwa warmińsko-mazurskiego, a największym skupiskiem takiego obszaru jest otulina Puszczy Piskiej, dolina rzeki Pasłęki, północna część naszego województwa granicząca z obwodem kaliningradzkim i Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. Pieczę nad tym obszarem roztacza Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, która przygotowuje realizowane plany ochrony, którym muszą się podporządkować ludzie zamieszkujący te tereny i podmioty prowadzące działalność na terenach objętych ochroną Natura 2000.

— Podobnie jak w przypadku „Modernizacji gospodarstw rolnych” beneficjentem może być rolnik, co ważne, w którego gospodarstwie znajdują się trwałe użytki zielone położone na gruntach obszaru Natura 2000. Rolnik prowadzący produkcję w ramach działów specjalnych produkcji rolnej w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem chowu i hodowli ryb. Może to być osoba fizyczna, osoba prawna lub też spółka cywilna. Oprócz tego rolnik ubiegający się o wsparcie musi kierować gospodarstwem, musi być pełnoletni i być obywatelem Unii Europejskiej. Wnioskodawca musi być posiadaczem samoistnym albo zależnym gospodarstwa rolnego, co oznacza bycie właścicielem lub współwłaścicielem gruntów, a zależnym czyli dzierżawcą ziemi z Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego, albo od osób fizycznych. Ważne, rolnik musi być użytkownikiem gruntu, a jeśli dzierżawi ziemię, to ta dzierżawa musi być wieloletnia, czyli trwać przynajmniej siedem lat od momentu złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Dzierżawa inna niż z ZWRSP lub JST musi być udokumentowana aktem notarialnym albo potwierdzona tzw. datą pewną. Gospodarstwo musi mieć też nadany numer producenta (EP) i na gospodarstwo musi być wydana decyzja przyznająca pomoc obszarową, co najmniej w roku, w którym złożono wniosek o wsparcie inwestycyjne dla gospodarstw z terenu Natura 2000. To wymagania podstawowe.

— Skala produkcji nie ma znaczenia, natomiast nie każda produkcja tu się kwalifikuje. Przede wszystkim kwalifikuje się tutaj produkcja związana z utrzymaniem trwałych użytków zielonych, to jest pierwsza rzecz. A druga, to działalność związana z produkcją zwierzęcą, ale tylko i wyłącznie zwierząt trawożernych. Generalnie Natura 2000 i ochrona jaką wprowadza, skupia się na pastwiskach i łąkach, czyli na trwałych użytkach zielonych, stąd też w tym działaniu, jeśli chodzi o przedmiot, pomocy dotyczy głównie TUZ-ów i zwierząt, które te TUZ-y użytkują. Projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z piątego grudnia ur. ściśle określa gatunki zwierząt, których dotyczy wsparcie. Są to: bydło domowe, bawoły, daniele, jelenie szlachetne lub jelenie sika, konie, osły, kozy, owce. Czyli pomoc przyznaje się na chów i hodowlę tych gatunków zwierząt trawożernych i pomoc przyznaje się na operacje, które przyczynią się do utrzymania trwałych użytków zielonych położonych na obszarze Natura 2000.

A wracają do skali produkcji. W przypadku inwestycji związanych z rozwojem produkcji zwierzęcej stawia się jedynie wymóg zachowania obsady zwierząt, wynikającej z planu zadań ochronnych lub planu ochrony lub, gdy program ochrony nie określa dopuszczalnej obsady zwierząt — maksymalnie na 2 DJP/ha (duża jednostka przeliczeniowa inwentarza).

Również pomoc przyznaje się na operację „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarze Natura 2000”, o ile jej realizacja nie będzie negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 i jest zgodna z działaniami obligatoryjnymi ustalonymi dla danego obszaru Natura 2000 znajdującego się na terenie gospodarstwa wnioskodawcy.

— Jeśli chodzi o poziom dofinansowania, to w tym działaniu promuje się również młodych rolników, czyli mających nie więcej niż 40 lat w dniu złożenia wniosku. Młody rolnik dostaje ekstra punkty na liście rankingowej, a oprócz tego młody rolnik może liczyć na większy poziom dofinansowania. Czyli w przypadku młodego rolnika mówimy o refundacji do 60 procent poniesionych kosztów kwalifikowanych, a w przypadku trochę starszego rolnika refundacja wynosi do 50 proc. kosztów kwalifikowanych. Wysokość wsparcia to nie więcej jednak niż 200 tysięcy w przypadku inwestycji niezwiązanej z inwestycjami budowlanymi, czyli np. zakup maszyn, urządzeń do uprawy, zachowania TUZ-ów. A jeśli operacja obejmuje budowę, modernizację budynków inwentarskich lub adaptację innych istniejących w gospodarstwie budynków na budynki inwentarskie, to do 500 tys. złotych. Co ważne, powyższe limity nie łączą się. Wracając do młodszych rolników, podobny mechanizm był już stosowany w działaniu „Modernizacja gospodarstw rolnych”. I tu chodzi tylko o wiek rolnika, a nie o korzystanie z działania „Premie dla młodych rolników”.

Ktoś kto ma gospodarstwo na obszarze Natura 2000 może skorzystać z omawianego programu, może też skorzystać równolegle z programu „Modernizacja gospodarstw rolnych”, a jeżeli jest młodym rolnikiem, to najwcześniej może złożyć wniosek z działania ułatwianie startu młodym rolnikom, czyli typ operacji: „Premie dla młodych rolników”. Szczegółowo kosztem kwalifikowanym operacji może być koszt zakupu sprzętu do produkcji i zbioru roślin na trwałych użytkach zielonych, w tym urządzeń do usuwania drzew i krzewów oraz selektywnego usuwania chwastów i roślin inwazyjnych, koszt wyposażenia pastwisk i koszt budowy, bądź modernizacji budynków do przechowywania nawozów naturalnych oraz zakupu wyposażenia wykorzystywanego do produkcji zwierzęcej, w celu rozwoju chowu zwierząt trawożernych zapewniających racjonalne wykorzystanie użytków zielonych w gospodarstwie.

— Realizacja projektu może nastąpić najwyżej w dwóch etapach, przy czym w przypadku inwestycji jednoetapowej złożenie wniosku o płatność końcową nastąpi w terminie 24 miesięcy od dnia podpisania umowy, natomiast w przypadku inwestycji dwuetapowej w terminie do 36 miesięcy od dnia podpisania umowy, nie później jednak niż do 30 czerwca 2023 roku. Oczywiście inwestycja nie może być sfinansowana jeśli mają w niej udział inne środki publiczne, o czym warto pamiętać.

Szczegółowe kryteria wyboru i dokładny termin naboru trzeba śledzić na stronie Agencji http://arimr.gov.pl/ . Według zatwierdzonego na ten rok harmonogramu można spodziewać się go w trzecim kwartale tego roku. Już teraz warto dokładnie się przygotować do planowanych działań i do składania wniosku.

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Rolnicze ABC" nr 4 (319) kwiecień 2017 r