Zwalczanie chwastów na plantacji ziemniaka

W roślinach rolniczych występuje około 300 gatunków, z czego w ziemniaku — 30. W praktyce najczęściej ich liczba nie przekracza około 20, a o nasileniu ich występowania decydują warunki pogodowe, glebowe i skuteczność ich zwalczania w całym płodozmianie. Ziemniak jest szczególnie narażony na zachwaszczenie, gdyż charakteryzuje go powolny początkowy wzrost i uprawa w szerokiej rozstawie rzędów, co stwarza idealne warunki do wzrostu i rozwoju niepożądanej roślinności. Największe zagrożenie obserwuje się na początku wegetacji (zachwaszczenie pierwotne) i pod koniec wegetacji (zachwaszczenie wtórne).

Obowiązuje ochrona integrowana

Podstawowe metody eliminowania chwastów to: metoda mechaniczna i mechaniczno-chemiczna, które można stosować zarówno przed, jak i po wschodach ziemniaka. Kolejny już rok obowiązuje nas (podobnie jak i wszystkie państwa zrzeszone w Unii Europejskiej) — integrowana ochrona roślin, której głównym założeniem jest stosowanie wszystkich dostępnych metod zwalczania agrofagów, a stosowanie chemicznych środków ochrony roślin powinno być poparte uzasadnieniem ekonomicznym — wykorzystywane w ostateczności.

Metoda mechaniczna — jest to podstawowa metoda, która idealnie pasuje do integrowanej ochrony roślin. Jej istotą jest prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych za pomocą dostępnych maszyn (brony, pielniki, obsypniki itp.) w celu uniemożliwienia zakorzenienia się wschodzących chwastów. Bardzo często jest zawodna, gdyż w latach o zbyt dużym uwilgotnieniu gleby może być nawet niewykonalna. Najwyższą jej skuteczność można uzyskać, gdy chwasty są w fazie siewek, wraz z rozwojem chwastów — jej skuteczność drastycznie spada. Kolejną jej wadą jest duża praco- i kosztochłonność związana z ilością przejazdów maszyn pielęgnacyjnych. Przed wschodami ziemniaka należy wykonać od 3 do 6 zabiegów w odstępie 6-8 dniowych, a po wschodach od 2 do 3 zabiegów.

Metoda mechaniczno-chemiczna — jest to metoda, w której liczba zabiegów mechanicznych ogranicza się do jedno- lub dwukrotnego obsypywania, następnie wykonuje się tzw. ostateczne formowanie redlin, po którym nie prowadzi się żadnych uprawek mechanicznych, tylko aplikuje się herbicyd (środek ochrony roślin do zwalczania chwastów). Herbicydy w ziemniaku można stosować w zasadniczych dwóch terminach: przed i po wschodach ziemniaka.

Herbicydy do przedwschodowego stosowania

Aplikacja herbicydów w tym terminie może być trudna, gdyż wschodzące siewki chwastów mogą nastręczać trudności w ich identyfikacji, albo jeszcze nie ma ich na polu. Dlatego bardzo ważne są zapisy w dzienniczku zabiegów (ewidencja zabiegów) z lat poprzednich, dzięki którym można z dużym prawdopodobieństwem odtworzyć występujące gatunki chwastów na danym polu.

Jeśli na polu występuje duże zachwaszczenie można zastosować, tzw. metodę uproszczoną, która polega na zastosowaniu herbicydu nieselektywnego (substancja aktywna — glifosat). Należy pamiętać, że substancja ta jest pobierana tylko przez zielone części roślin, więc muszą być chwasty, a nie może być wschodów ziemniaka. Wszystkie pozostałe herbicydy do przedwschodowego stosowania są środkami doglebowymi, dlatego powinny być stosowane na wilgotną glebę (aby nie odparowały), a po ich aplikacji nie wolno wykonywać żadnych uprawek, by nie zniszczyć powstałej „powłoki ochronnej” na powierzchni gleby.

Powschodowo do czasu zwierania rzedów

Z kolei herbicydy do powschodowego stosowania powinny być aplikowane do momentu zwierana rzędów, by herbicyd mógł dotrzeć do chwastów, a nie zatrzymywać się na roślinach ziemniaka (tab. 2.). Po wschodach sytuacja jest prostsza, gdyż w tym czasie chwasty są już na tyle rozwinięte, że bez większego trudu można je zidentyfikować i dobrać herbicyd pod konkretne zagrożenie. Należy pamiętać, że niektóre substancje aktywne posiadają długi okres karencji i dlatego nie mogą być stosowane w tym terminie w uprawie na najwcześniejszy zbiór!

Jednoliścienne gatunki chwastów występujące w ziemniaku są zwalczane za pomocą tzw. graminicydów, które są typowymi środkami powschodowymi. Ich aplikacja powinna odbywać się, gdy gatunki prosowate mają rozwinięte od 2 do 6 liści, a perz właściwy od 3 do 6 i nie później niż do momentu krzewienia się.

Mogą być wrażliwe na metrybuzynę

Po wschodach bardzo często stosowane są herbicydy zawierające substancję aktywną — metrybuzynę (np. Maestro 70 WG, Mistral 70 WG, Sencor Liquid 600 SC), które mogą u niektórych odmian wywoływać objawy fitotoksycznej reakcji. Fitotoksyczność manifestowana jest chlorotycznymi lub nekrotycznymi przebarwieniami, które w produkcji nasiennej mogą utrudnić lub uniemożliwić selekcję negatywną poprzez maskowanie objawów chorób wirusowych (utrudnienia w ich identyfikacji), a w uprawie towarowej — spowodować spadek plonowania i wzrost udziału bulw o najmniejszym kalibrażu (tzw. zdrobnienie bulw). W zależności od stopnia wrażliwości odmian plonowanie może obniżyć się o 5-60 proc., a u odmian o najwyższym stopniu wrażliwości może dojść do całkowitego zniszczenia plantacji. Odmienne formulacje metrybuzyny mogą powodować niewielkie różnice w reakcji poszczególnych odmian (tab. 3).

W uprawie odmian o podwyższonej lub nieznanej wrażliwości na metrybuzynę stosowaną po wschodach oraz na plantacjach nasiennych zabieg herbicydami, które ją zawierają, należy wykonać na 10 dni przed przewidywanym terminem wschodów!

Przeczytaj etykiety i zachowaj ostrożność

Stosując herbicydy należy zawsze przestrzegać zasad BHP oraz należy zapoznać się z etykietą-instrukcją stosowania środka ochrony roślin, których pełne brzmienie można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem: http://www.minrol.gov.pl w zakładce „ochrona roślin”. Lista herbicydów oraz gatunki chwastów wrażliwe na poszczególne substancje aktywne herbicydów można także znaleźć na stronie Zakładu Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka pod adresem: http://www.ziemniak-bonin.pl.

Wszelkie mieszaniny herbicydowe powinny być przygotowane bezpośrednio przed ich zastosowaniem i według wskazań zawartych w etykietach. Na podstawie rejestru środków ochrony roślin (z dn. 25.03.2016 r.) w tabeli 1. przedstawiono herbicydy do stosowania w ziemniaku.

dr inż. Janusz Urbanowicz, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie
rolniczeabc@rolniczeabc.pl

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Rolnicze ABC" nr 4 (307) 13 kwietnia 2016 r.