Czas na zbiór słonecznika

Część rolników w ubiegłym roku była rozczarowana niskim plonowaniem, które w pewnym stopniu wynikało z braku wiedzy. Rolnicy nie do końca znali agrotechnikę uprawy słonecznika, nie zastanawiali się jaką odmianę wybrać i na co zwracać uwagę przy wyborze odmiany, sami przyznają, że prosili o nasiona słonecznika i tyle.
Panowało przekonanie, że słonecznik praktycznie niczego nie potrzebuje, doskonale rośnie na słabych glebach dając zadowalające plony.

Ale to nie do końca prawda, bo o ile słonecznik rzeczywiście jest mniej wymagający, co do nawożenia i stanowiska, to jak każda inna uprawa ma swoje potrzeby. Jest to przede wszystkim uregulowany odczyn gleby, optymalne pH w przedziale 6,6-7,2. Poza tym należy zabezpieczyć podstawowe potrzeby nawozowe, czyli (N) 60 – 80 kg/ha, fosfor (P 2 O 5 ) 60 – 90 kg/ha i potas (K 2 O) 120-180 kg/ha.

Bezwzględnie trzeba pokryć wysokie zapotrzebowanie słonecznika na potas, który wpływa między innymi na usztywnienie łodyg zapobiegające ich łamaniu się w czasie dojrzewania koszyczków. Najwcześniejszym symptomem niedoboru potasu jest zwiędły pokrój całych roślin, będący reakcją na niedobór wody lub ekstremalnie wysokie temperatury. Należy zadbać o wapń, siarkę, magnez i bor. W naszych warunkach produkcyjnych najczęściej ujawniają się niedobory azotu, siarki i magnezu, ponieważ słonecznik od początku wegetacji rozbudowuje pokaźny system korzeniowy efektywnie wyczerpując glebę, bo korzysta maksymalnie z jej zasobów szukając wymienionych składników.

Uprawa słonecznika jest dobrą alternatywą na lekkich glebach na przerwanie monokultury kukurydzianej i urozmaicenie płodozmianu. A przy zmieniającym się klimacie być może będzie coraz bardziej pożądana i coraz częściej spotykana na polach.

Jak wyznaczyć termin zbioru
Z początkiem października — przy sprzyjającej pogodzie — rozpoczyna się termin koszenia słonecznika. Ale na lżejszych glebach w niektórych częściach
kraju koszenie rozpoczęło się już w drugiej połowie września.
Wyznaczając termin zbioru sprawdzamy wilgotność niełupek, ale ważne jest także zaschnięcie całych kwiatów, bo inaczej mogłyby zalepić i zapchać kombajn. Koniec
dojrzewania to samoczynne opadanie resztek kwiatostanu oraz gąbczaste dno kwiatostanu pozbawione turgoru.

Zbioru słonecznika nie powinno się nadmiernie opóźniać i przekładać, bo koszyczki mogą zacząć gnić i rozpadać się. Poza tym z każdym dniem wzrasta ryzyko porażenia patogenami grzybowymi min. szarą pleśnią.

Plantatorzy zwykle przeprowadzają zbiór słonecznika przy wilgotności nieprzekraczającej 17-20 %, następnie dosuszają nasiona w suszarniach do wilgotności 8 – 9 % pozwalającej na bezpieczne przechowywanie. Przy dosuszaniu słonecznika trzeba być bardzo ostrożnym i do przedmuchiwania nie można używać zbyt gorącego powietrza, tzn. temperatura suszenia nie powinna przekraczać 50°C.

Przystawka do słonecznika była priorytetem
Dla Marka Łapina uprawiającego ponad 100 ha słonecznika w powiecie kętrzyńskim, priorytetem i spełnionym marzeniem w ubiegłym roku był zakup przystawki do zbioru słonecznika, żeby nie tracić plonu i zminimalizować wszelkie straty. Temat przystawek i różnych rozwiązań rolnik od dłuższego czasu bardzo szczegółowo zgłębiał, czytał, oglądał, porównywał. Bywał na innych plantacjach i sprawdzał, jak spisują się sprzęty podczas koszenia.

Ostatecznie zdecydował się na produkt lidera przystawek do zbioru słonecznika węgierskiej produkcji Optigep, model OptiSun, którego używa w swoim gospodarstwie Dariusz Klusko, będący największą inspiracją, skarbnicą wiedzy i doświadczenia w uprawie słonecznika w Polsce. Pan Dariusz prowadzi swoje gospodarstwo rolne w Pągowie w województwie opolskim.

Marek Łapin zdecydował się na przystawkę 8-rzędową OptiSun-876, która świetnie poradziła sobie w ubiegłym roku z koszeniem słonecznika.

– Najważniejsze, że nie mam strat, żadne kapelusze nie wypadają na zewnątrz. Terazwyraźnie widać, jak ważne są te przedłużenia boczne w przystawce, bo jeżeli nie byłoby przedłużeń, to słoneczniki wypadałyby bokiem lub górą, a to wszystko są straty. Dlatego od początku byłem zdecydowany żeby kupić sprzęt dedykowany słonecznikowi, bo przecież nawet przezbrojone przystawki do kukurydzy nie miałyby tych charakterystycznych i bardzo potrzebnych przedłużeń – wyjaśnia rolnik.
W przystawkach OptiSun sekcje są asymetryczne to znaczy lewe, prawe i środkowe, żeby masa równo przepływała podczas koszenia. Poza tym przystawka ma przedłużenia boczne i siatki ochronne z tyłu, zapobiegają one wypadaniu kapeluszy słonecznika. Dużym plusem jest możliwość zbierania wyłożonego, przewróconego słonecznika dzięki temu, że przystawka posiada plastikowe szpice, które kształtują się i dostosowują do położenia.

Rolnikowi tak bardzo zależało na tej dedykowanej słonecznikowi przystawce ponieważ na straty w plonie słonecznika zawsze patrzył nieco szerzej, plon to nie tylko tu i teraz. Przecież to co dziś stracimy, co wysypało się i zostało na polu w kolejnym sezonie będzie samosiewem, z którym będziemy musieli walczyć.
Dodatkową korzyścią jest fakt, że przy słoneczniku zbieramy tylko koszyki, więc duża ilość resztek pożniwnych wraca do gleby. I tak naprawdę duże ilości potasu i fosforu, które musimy dać pod słonecznik w słomie wracają. Dlatego po słoneczniku możemy liczyć na dobre plony pszenicy, bo większość składników znajduje się w łodydze, w koszyczku tak naprawdę jest tylko azot i mikroelementy.

Dr inż. Monika Kopaczel-Radziulewicz