Ekoschematy – nowość od 2023 roku

W ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wprowadzono prośrodowiskowy element płatności bezpośrednich.

To łącznie 6 ekoschematów, w tym dobrostan zwierząt oraz 5 ekoschematów obszarowych. Jedną z pięciu dostępnych dla rolników interwencji w ramach ekoschematów obszarowych jest rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi. Ten ekoschemat obejmuje aż 8 praktyk, co oznacza, że z dostępnych praktyk rolnik będzie mógł wybrać takie, które zamierza realizować w swoim gospodarstwie. W dużej mierze listę praktyk stanowią te, które tak na prawdę były dotąd stosowane w ramach dobrej praktyki, którą każdy świadomy rolnik w swoim gospodarstwie wprowadzał.

Praktyki włączone w ten ekoschemat będą objęte systemem punktowym, czyli do każdej z praktyk przypisana jest odpowiednia liczba punktów, która odpowiada wysokości planowanej stawki za daną praktykę (1 pkt = ok. 22,47 EUR ≈100 zł). Warunkiem przystąpienia do ekoschematu jest uzyskanie minimalnej liczby punktów, która stanowi równowartość punktów, które rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji na co najmniej 25% powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki. W ramach interwencji wsparciem objęte będą niżej opisane praktyki.

Wśród praktyk realizowanych na trwałych użytkach zielonych dostępna jest praktyka wspierająca ochronę bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na TUZ o niskiej wartości produkcyjnej polegająca na ekstensywnym użytkowaniu TUZ z obsadą zwierząt. Praktyka będzie przyczyniała się do ograniczenia zagęszczenia zwierząt. Obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie musi wynosić co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin. Dodatkowo obowiązuje zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu. Jest to jedna z najwyżej punktowanych praktyk, za realizację której będzie przysługiwało 5 pkt/ha.

Ograniczając erozję gleb oraz dążąc do poprawy stanu gleb będzie można skorzystać z praktyki „Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe”. Praktyka polega na utrzymywaniu roślin w postaci wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku. Dodatkowym wymogiem przy realizacji tej praktyki jest zakaz stosowania śor na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania; a w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej. Spełnienie wymagań związanych z realizacją tej praktyki będzie wiązało się z uzyskaniem 5 pkt/ha.

„Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia” praktyka dostępna dla rolników w dwóch wariantach: wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem. Praktyka polega na opracowaniu i przestrzeganiu planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie N oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania). Wariant z wapnowaniem, obejmuje opisany wyżej zakres podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania (dotyczy powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH ≤ 5,5). Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.

Poprawę jakości gleby i odbudowę materii organicznej oraz zwiększenie różnorodności biologicznej rolnicy będą mogli osiągnąć poprzez realizację praktyki „Zróżnicowana struktura upraw”. Dodatkowo będzie się to wiązało z przyznaniem 3 pkt/ha. Praktyka polega na prowadzeniu co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział „trzeciej lub, w przypadku większej liczby upraw, łącznie trzeciej i kolejnych upraw nie może być mniejszy niż 10%. Jednocześnie wymagany jest w strukturze zasiewów udział co najmniej 20% roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej przy jednoczesnym założeniu, że udział zbóż w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, a udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.

Dla gospodarstw z produkcją zwierzęcą dostępna jest praktyka wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, za realizację której można uzyskać 2 pkt/ha. Dodatkowo rolnicy utrzymujący zwierzęta w systemach bezściółkowych będą mogli liczyć na 3 pkt. poprzez realizację praktyki polegającej na stosowaniu płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo. Celem obu praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery. Potwierdzenie realizacji tych praktyk będzie odbywało się za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.

Z kolei dla rolników stosujących tzw. konserwującą uprawę roli, poprzez zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów dostępna jest praktyka „Uproszczone systemy uprawy”. Na gruntach ornych uprawa roślin będzie musiała być prowadzona w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip-till), przy czym: zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych; po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu. Praktyka nie obejmuje uprawy zerowej. Realizacja praktyki będzie wiązała się z przyznaniem 4 pkt/ha.

Dla gospodarstw niewykorzystujących słomy do produkcji zwierzęcej dostępna jest praktyka polegająca na wymieszaniu słomy z glebą. Jest to przede wszystkim sposób na zwiększenie poziomu zawartości materii organicznej w glebie. Praktyka polega na rozdrobnieniu i wymieszaniu całej słomy z glebą lub jej przyoraniu po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych. Za realizację tego zadania na jeden ha gruntów będą przysługiwały 2 pkt.

Jest to szeroki wachlarz praktyk uwzględniających różnorodność polskiego rolnictwa pod względem agrotechnicznym, technologicznym, struktury gospodarstw, typu produkcji, wielkości gospodarstwa. Należy jednak dodać, że w ramach ekoschematów rolnicy będą mogli ubiegać się również o płatności związane z innym interwencjami takimi jak: obszar z roślinami miododajnymi, prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin, biologiczna ochrona upraw, retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych, dobrostan zwierząt.