Pierwsze Forum Innowacji za nami

Wspólna Polityka Rolna do roku 2020 wskazuje, że to właśnie innowacje winny stać się paliwem rozwoju rolnictwa. Stworzone, do wymienionych wyżej celów Europejskie Partnerstwo Innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI) już podejmuje działania zastosowania wyników badawczych i innowacyjnych rozwiązań w praktyce.

Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie

Aby wprowadzić w życie innowacyjne rozwiązania, które mają przyczynić się do wzrostu konkurencyjności w ramach zrównoważonej gospodarki i zrównoważonego rozwoju terytorialnego, zapewniające i gwarantujące jednocześnie rentowną produkcję żywności — rolnicy, leśnicy i ludzie przemysłu spożywczego muszą zdobywać nową wiedzę. W naszym kraju odpowiednikiem EIP-AGRI jest Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR), którego głównym celem jest wspieranie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich.

Forum platformą wymiany wiedzy

W dniach 4-5 października 2017 roku odbyło się dwudniowe przedsięwzięcie pn. „Warmińsko-Mazurskie Forum Innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich” zorganizowane przez Warmińsko-Mazurską Izbę Rolniczą przy udziale Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie. Forum było zrealizowane w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, dwuletniego Planu Operacyjnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2016–2017.

Celem organizacji Forum było stworzenie otwartej platformy umożliwiającej transfer wiedzy i przedstawienie dobrych praktyk w zakresie innowacyjnych rozwiązań w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Zorganizowane Forum miało spopularyzować zasady funkcjonowania Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, tworzenie sieci kontaktów pomiędzy rolnikami, podmiotami doradczymi, jednostkami naukowymi, przedsiębiorcami oraz innymi podmiotami zaangażowanymi we wdrażanie innowacji i tworzenie sieci kontaktów w celu kreowania grup operacyjnych i partnerstw dla Działania Współpraca.

Grupy tematyczne wypracowały wnioski

W ramach spotkania odbyły się panele dyskusyjne w pięciu blokach tematycznych różnych dziedzin związanych z rolnictwem i obszarami wiejskimi. Prezes Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej Jan Heichel przedstawił stan potencjału produkcyjnego rolnictwa na Warmii i Mazurach, przedstawiciel Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Olsztynie przeprowadził wykład nt. dziania Współpraca. O korzyściach płynących z budowania sieci kontaktów (networking) referat wygłosił Arkadiusz Tabaka, główny specjalista WMODR.

Później odbywały się równolegle otwarte wykłady w pięciu blokach tematycznych: Rolnictwo precyzyjne i niskoemisyjne technologie w produkcji rolniczej; Kompleksowa produkcja prosiąt w gospodarstwie rolnym; Innowacje w produkcji pasz i żywieniu bydła mlecznego;
Optymalizacja kosztów produkcji mleka; Innowacyjne metody zagospodarowania odchodów zwierzęcych w kontekście wymagań ochrony wód powierzchniowych i gleb;
Produkcja żywności w gospodarstwie rolnym.

W ramach paneli dyskusyjnych w grupach tematycznych przedstawiane zostały dobre praktyki stosowane w rolnictwie i przetwórstwie żywności. Następnie każda grupa tematyczne wypracowała wnioski, które zostały upublicznione.

Wykład na temat innowacyjnych metod zarządzania i marketingu produktem rolniczym oraz budowanie świadomości marki (branding) poprowadził Ireneusz Drozdowski broker innowacji SIR z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.

Wymogi współczesnego rynku

Potrzeba organizacji, takich spotkań jak Forum, wynika między innymi ze świadomości, iż współczesny świat i globalna gospodarka stawiają przed rolnikami nowe wyzwania. Nie wystarczy już tylko towar wyprodukować. Rolnik musi zadbać o jego najwyższą jakość, atrakcyjność cenową i znaleźć klienta. A przy tym wszystkim mieć jeszcze na uwadze wymogi środowiska naturalnego oraz wpływ działalności rolniczej na klimat. Aby wieś, a dokładniej producenci rolni mogli sprostać tym wyzwaniom, konieczne jest wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań, które są wymogiem współczesnego rynku i warunkują zrównoważony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich.

Forum było miejscem wymiany fachowej wiedzy i doświadczeń między światem nauki i praktyki oraz tworzenia sieci kontaktów, które miejmy nadzieję w przyszłości zaowocują utworzeniem grup operacyjnych.

Opisy bloków:

Blok I — Rolnictwo precyzyjne i niskoemisyjne technologie w produkcji rolniczej

Prelegentami bloku byli przedstawiciele Instytutu Uprawy i Nawożenia — Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach dr hab. Janusz Smagacz — prof. nadz. IUNG — PIB oraz dr hab. Jerzy Grabiński prof. nadz. IUNG — PIB.
Według badań przeprowadzonych przez IUNG — PIB stosowanie konserwującej uprawy roli sprzyja poprawie struktury oraz ogranicza zlewność i podatność na zaskorupianie się gleby.

Istnieje pilna potrzeba wdrożenia do szerokiej praktyki rolniczej uzyskanych dotychczas wyników badań naukowych oraz prac badawczo-rozwojowych nad produkcyjno-ekonomicznymi oraz środowiskowymi konsekwencjami uproszczeń w uprawie roli.

W wyniku zastosowania na szerszą skalę proponowanych rozwiązań technologicznych rolnictwo w Polsce może w znacznym stopniu przyczynić się do ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz walorów ekologicznych przyrodniczo cennych obszarów krajobrazowych. Proponowane rozwiązania (ograniczenie ilości, głębokości i intensywności zabiegów uprawowych) w przedsiewnym przygotowaniu pola charakteryzują się wieloma zaletami tj. zdecydowane ograniczenie, lub nawet eliminacja procesów degradacji gleby poprzez gromadzenie m.in. glebowej materii organicznej, poprawę biologicznej aktywności, itp., zmniejszenie spływów powierzchniowych, zmniejszenie erozji wodnej i wietrznej, zmniejszenie wymywania składników pokarmowych (głównie związków azotu) do cieków wodnych i w głąb profilu glebowego, zwiększenie retencji wodnej gleb (zatrzymywanie wody).

Podczas bloku przedstawiono również dobre praktyki stosowania rolnictwa precyzyjnego oraz uproszczonej technologii uprawy i zaprezentowano ofertę firm branżowych w tej dziedzinie.

Blok II — Kompleksowa produkcja prosiąt w gospodarstwie rolnym

Prelegentami na bloku tematycznym byli: dr Piotr Kołodziejczyk (POLSUS), Mirosław Makowski (Sano) oraz Marek Dudziak (Wesstron). Po przedstawieniu problemów w produkcji prosiąt stwierdza się, że nowe wyzwania, jakie stawiane są przed producentami trzody chlewnej sprawiają, że tylko optymalne zarządzanie, prowadzące do poprawy wydajności i jakości produkcji, może przynieść i oczekiwane efekty i oczekiwane zyski. Jedyna droga do utrzymania się na rynku jest zwiększenie skali produkcji, poprawa wydajności, efektywniejsze wykorzystanie czasu pracy, obniżenie kosztów jednostkowych, polepszenie jakości produkcji itp. Nie można dziś prowadzić nowoczesnej produkcji opierając się tylko na wiedzy i doświadczeniu zdobytym od wcześniejszych pokoleń.

Znajomość zagadnień dotyczących rozrodu świń stanowi podstawę do wprowadzania w gospodarstwach zajmujących się produkcją prosiąt nowoczesnej technologii i organizacji produkcji. Prowadzenie produkcji świń w oparciu o nowe technologie wymaga szczegółowej wiedzy na temat fizjologii rozrodu i możliwości sterowania nim. O sprawności kierowania rozrodem decyduje nie tylko stopień znajomości teorii, ale także a może nade wszystko umiejętności i doświadczenie w jej stosowaniu i wykorzystaniu w praktyce.

Nowoczesny system produkcji to taki, który zakłada podział stada na grupy technologiczne, pozwala na produkcję planową, efektywną i dzięki temu bardziej opłacalną. Lepsza organizacja pracy zwiększa wydajność i prowadzi do redukcji czasu przebywania w chlewni. Niestety, prowadzenie stada loch z podziałem na grupy jest w Polsce nadal mało popularne. Tworzenie grup loch i prowadzenie produkcji w oparciu o stabilne ilościowo grupy loch z uwzględnieniem remontu stada jest możliwe tylko i wyłącznie przy zastosowaniu synchronizacji rui u loch i loszek mających zasilać daną grupę. I mimo, że jesteśmy krajem o bogatej tradycji i jeszcze do niedawna, znaczącej pozycji w światowej produkcji świń powinniśmy aktywniej wprowadzać nowości technologiczne w tej dziedzinie, aby w przyszłości nie zajmować się wyłącznie tuczem kontraktowym w oparciu o zaimportowane prosięta.

Blok III — Innowacje w produkcji pasz i żywieniu bydła mlecznego, optymalizacja kosztów produkcji mleka

Część wykładową bloku tematycznego rozpoczął dr. hab. Cezary Purwin prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, który wykładał na temat białka pasz objętościowych jako podstawie produkcji mleka bez GMO. Omawiając zagadnienie prelegent zaznaczał, że w Polsce obserwuje się wypieranie tanich źródeł białka jakimi są kiszonki z traw i roślin motylkowatych na rzecz kiszonki z kukurydzy z tytułu wyższej koncentracji energii. Obecne dawki pokarmowe dla wysokowydajnych krów mlecznych zawierają duże ilości drogich wysokobiałkowych pasz treściwych. Profesor wykazał, iż możliwe jest zmniejszenie ilości tych pasz na rzecz zwiększenia ilości pasz objętościowych tj. kiszonki z traw i bobowatych drobnonasiennych.

Następnym prelegentem był doradca żywieniowy Bartosz Tarnowski z firmy Schaumann Polska, który wskazał możliwości poprawy jakości pasz objętościowych. W czasie trwania bloku tematycznego wykład nt. Racjonalnego żywienia krów mlecznych przeprowadził dr inż. Marcin Gołębiewski z SGGW w Warszawie. Prelegent wskazał słuchaczom jak należy żywić wysokowydajne krowy mleczne, aby efektywnie produkowały wysokiej jakości mleko. Wystąpił również Przemysław Sowul z firmy Sowul & Sowul, który podzielił się z rolnikami wiedzą na temat fizjologii oraz uprawy lucerny i traw oraz podpowiedział słuchaczom jak założyć oraz poprowadzić plantację, aby uzyskać wysokiej jakości paszę dla zwierząt.

Poza wykładami, w bloku przewidziano również panel dyskusyjny, podczas którego rolnicy mogli skonfrontować swoje doświadczenie z treściami przedstawionymi przez prelegentów. Należy zaznaczyć, że wykładowcy są również praktykami więc dyskusja była bardzo bogata merytorycznie.

Blok IV — Innowacyjne metody zagospodarowania odchodów zwierzęcych w kontekście wymagań ochrony wód powierzchniowych i gleb

Tematyka bloku ściśle powiązana była z wymaganiami stawianymi rolnikom prowadzącym produkcję zwierzęcą w świetle zmieniających się obecnie zapisów prawa, zarówno Ustawy Prawo Wodne, jak i wytycznych Dyrektywy azotanowej.

Obecnie niemalże całe terytorium Polski zostało objęte tzw. OSN — czyli obszarami szczególnie narażonymi na odpływy azotu, wiąże się to m.in. z koniecznością wyposażenia gospodarstwa rolnego w trwałe urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych, takich jak płyty obornikowe lub zbiorniki na gnojowicę o pojemności zabezpieczającej 6 miesięczne przechowywanie tych nawozów (do tej pory poj. musiała zabezpieczać jedynie 4 miesiące).

Dr inż. Stefan Pietrzak z Instytutu Technologiczno — Przyrodniczego w Falentach podczas swoich wykładów przedstawił możliwości ograniczenia migracji składników biogennych ze składowanych nawozów naturalnych do wód oraz alternatywne do płyty obornikowej sposoby przechowywania tego nawozu.
Natomiast tematykę wpływu zasobów i jakości wody w środowisku na produkcję rolniczą przedstawił dr hab. inż. Sławomir Szymczyk prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Produkcja biogazu rolniczego w Polsce wciąż jeszcze jest dość mało popularna w stosunku do naszych zachodnich sąsiadów — o biogazowni rolniczej, w kontekście zagospodarowania odchodów zwierzęcych opowiedział dr inż. Patryk Stasiak z Polskiej Grupy Biogazowej.
Skomplikowane zapisy aktów prawnych w zakresie gospodarki odchodów zwierzęcych oraz ochrony wód i gleb przybliżyła dr inż. Alina Kowalczyk-Juśko z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
Poza wykładami nie zabrakło również merytorycznej dyskusji konfrontującej świat nauki i praktyki.

Blok V — Produkcja żywności w gospodarstwie rolnym

Podczas bloku została omówiona problematyka produkcji i sprzedaży żywności w gospodarstwie rolnym. Pierwszego dnia zostały zaprezentowane tematy związane głównie z funkcjonowaniem gospodarstw rolnych w krótkich łańcuchach dostaw żywności oraz aspekty technologiczne w podejmowaniu produkcji żywności. O możliwych do podejmowania przez gospodarstwa rolne, w świetle obowiązującego prawa żywnościowego, formach sprzedaży produktów żywnościowych oraz ich przetwarzania, opowiedziała Pani Barbara Sałata z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Kierunki technologicznego przetwarzania żywności (w zakresie przetwórstwa mleka, mięsa, owoców i warzyw) zaprezentował prof. dr hab. Zbigniew Dolatowski z Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego w Warszawie.

Drugiego dnia trwania panelu zostały zaprezentowane dobre praktyki produkcji żywności w gospodarstwie rolnym przez Gospodarstwo rolne „Mazurskie Smaki” w Marcinkowie (powiat mrągowski) oraz Przetwórnię Mleka Krowiego i Koziego Tusinek w Rozogach (powiat szczycieński). Została również przedstawiona oferta firm branżowych zaopatrujących gospodarstwa rolne podejmujące działalność przetwórczą. Uczestnicy spotkania dyskutowali o realiach oraz możliwych kierunkach wspomagających podejmowanie przetwórstwa przez rolników.