Zapotrzebowanie w azot, niedobór siarki i ograniczone plonowanie roślin

Takie czynniki jak termin siewu, odmiana, etap rozwoju plantacji, przedplon i wiele innych ma wpływ nie tylko na zaopatrzenie roślin w składniki mineralne, ale również ustalenie dawek dzielonych w różnych fazach rozwojowych roślin. Dotyczy to głównie azotu. Wielkość dawki nawozów mineralnych określa się z iloczynu plonu oczekiwanego i pobrania składnika pokarmowego na jednostkę plonu wraz z odpowiednia ilością słomy. Należy również wziąć pod uwagę wyniki analiz chemicznych gleby.

Siarka to pierwiastek budulcowy białka

Prawidłowa strategia nawożenia roślin uprawnych powinna w pierwszej kolejności skupiać się na kontroli plonotwórczego działania azotu, ponieważ jest to główny składnik budujący plon. Kontrola polega na wyeliminowaniu po kolei kilku czynników tj. regulacja odczynu gleby, jej zasobność w przyswajalny fosfor i potas, a następnie racjonalne nawożenie azotem poprzez optymalne ustalenie dawki nawozu azotowego, do zwiększenia pobierania poprzez bilansowanie innych składników takich jak: siarka i magnez oraz stosowanie mikroelementów.

Siarka jako pierwiastek budulcowy białka (podobnie jak azot) poprawia jakość plonu, w tym zwiększa zawartość białka. Im wyższe stosuje się dawki azotu, tym rośliny pobierają więcej siarki i tym częściej niedobór siarki może ograniczać plonowanie roślin, coraz częściej także zbóż. Nie jest możliwe prawidłowe działanie plonotwórcze azotu bez dobrego zaopatrzenia rośliny w siarkę.

Siarka i magnez korzystnie wpływają na :

— Proces fotosyntezy (magnez jest częścią składową chlorofilu, zielonego barwnika, który jest niezbędny do tego aby zachodziły procesy życiowe w roślinie)
— Transport asymilatów i ich przemiany;
— Pobieranie innych składników pokarmowych;
— Zdrowotność roślin;
— Jakość roślin (zawartość białka, tłuszczu, sacharozy, skrobi itp.)

Rośliny dobrze zaopatrzone w siarkę wykazują większą odporność na mróz i suszę. Siarka pobierana jest przez rośliny w dużych ilościach, często tak dużych jak fosfor.

Wizualnie niedobór siarki objawia się dopiero przy dużych niedoborach — jasnozielonym wybarwieniem roślin, zaczynając od młodych, górnych liści. Jest to odwrotnie jak przy niedoborze azotu, którego objawy niedoboru widoczne są najpierw na najstarszych, dolnych liściach. Brak siarki powoduje zahamowanie wzrostu roślin, wierzchołki głównych łodyg stają się cieńsze i blade. Jasnozielone zabarwienia liści górnych nie obejmują tkanki na nerwach. Liście stają się węższe, mniejsze, kruche, często u krzyżowych (rzepak) sztywne, wyprostowane lub łyżeczkowate. Rośliny bledną, wolniej rosną i zdecydowanie słabiej kwitną. Klasycznym przykładem jest rzepak, wykształcający mniejsze kwiaty, barwy jasnożółtej, a więc jako mniej atrakcyjne (powabne) dla owadów — gorzej zapylane. Mniejsza jest również liczba i wielkość łuszczyn, czyli niższy plon nasion.

Ustalanie dawek dzielonych azotu

W okresie jesiennym rośliny zbożowe wymagają dobrego zaopatrzenia w składniki mineralne szczególnie azot, potas, siarkę, bor, mangan, miedz, molibden. Przy plonach ziarna w granicach 5,5-7 t/ha optymalna dawka azotu waha się w granicach 100-170 kg N/ha, zależnie od stanowiska, warunków pogody i odmiany.

W zależności od zasobności gleby w azot zaleca się nawożenie przedsiewne pszenicy ozimej. Na stanowiskach wyczerpanych z azotu lub po przyoranej słomie startowa dawka azotu powinna wynosić max. 50 proc. dawki całkowitej. Ilość N zastosowaną startowo należy wówczas odliczyć od dawki całkowitej. W zależności od zasobności gleby i przedplonu możemy zaniechać tej dawki, wtedy większą zastosujemy na wiosnę (60 proc. całkowitej dawki). Należy pamiętać o innych składnikach mineralnych, dzięki którym azot zostanie pobrany przez rośliny m.in. fosfor i siarka.

Plantacje rzepaku w czasie jesiennej wegetacji wymagają systematycznej kontroli, aby z jednej strony nadzorować stan odżywienia roślin, a z drugiej strony kontrolować ich nadmierną wybujałości. Ustalając strategię nawożenia rzepaku ozimego trzeba zdecydowanie podkreślić, że bardzo trudno podać ogólne zalecenia dotyczące nawożenia tym składnikiem. Ustalenie wysokości dawki, jej podziału, a także terminu stosowania nawozów azotowych powinno być rozstrzygane indywidualnie dla danego pola, a nie planowane z góry, gdyż czynniki te w dużym stopniu zależą od warunków panujących w danym sezonie wegetacyjnym.

Należy jednak pamiętać, że dobrze odżywione rośliny w okresie jesiennym są w sanie zbudować prawidłowo rozwiniętą rozetę i odpowiednio przygotować się przed okresem zimowego spoczynku. Prawidłowy rozwój rzepaku jesienią w dużym stopniu decyduje o przyszłym plonie nasion, dlatego ustalenie zbilansowanego nawożenia jesiennego jest niezmiernie ważne. Prawidłowo odżywiony rzepak w okresie jesiennym powinien pobrać około 40 kg N na każdą tonę suchej masy, zatem im większa biomasa tym większe potrzeby pokarmowe. Dlatego rzepak nadmiernie wybujały prowadzi do spadku koncentracji tego składnika, a jednocześnie skutkiem tego procesu jest spadek plonowania rzepaku.