Aminokwasy dobre na wszystkie uprawy

Rynek nawozów rolniczych i ogrodniczych został wzbogacony olbrzymią ofertą asortymentową, głównie w postaci płynnej do nawożenia dolistnego. Jest to generacja nawozów mikroelementowych, w postaci roztworu wodnego zawierającego odpowiednio skomponowane mikroelementy w zależności dla jakich upraw miały być przeznaczone. Są to stosowane również i aktualnie: Agrosole, Ekosole, Ekolisty — w szerokiej gamie asortymentowej.

Organiczne struktury białkowe

Kolejną nowatorską technologią było wprowadzenie preparatów zawierających efektywne mikroorganizmy EM. Grupa tych preparatów biologicznych została pozytywnie przyjęta przez wielu producentów rolnych, szczególnie ekologicznych i sadowników. Niedawno, w lata 2013-14 rolniczy przemysł produktów chemicznych, a w ślad za nim prywatni producenci, wprowadzili na rynek nową formę preparatów, tzw. biostymulatory zawierające w swym składzie naturalne aminokwasy. Pomimo upływu kilkudziesięciu już lat istnienia nawozów aminokwasowych, w dalszym ciągu dla szerszego grona producentów rolnych jest to temat nowy i relatywnie mało znany. Celem niniejszego opracowania jest ma na celu przybliżenie idei i sensu oraz efektywnych możliwości stosowania preparatów zawierających w swoim składzie aminokwasy, czyli organiczne struktury białkowe.

Działanie aminokwasów ma mechanizm stymulacji rozwoju roślin w porównaniu do nawozów mikroelementowych, które mają za zadanie wyłącznie odżywianie roślin. Dla zobrazowania zagadnień dotyczących nawozów aminokwasowych, można w praktyce postawić pięć zasadniczych kwestii, którymi rolnik czy ogrodnik powinien się kierować i mieć określoną wiedzę.

Warto poszukać odpowiedzi na kilka pytań:

1. Jaką rolę spełniają nawozy aminokwasowe w produkcji roślinnej?
2. Jaka jest skuteczność ich stosowania?
3. Czy są to preparaty/nawozy przyjazne dla środowiska naturalnego i bezpieczne w produkcji płodów rolnych, a w konsekwencji dla produkcji paszy i żywności? Jakie są wyniki analiz z produkcji oraz opinie, ekspertyzy kompetentnych instytutów badawczych, także ekologicznych jednostek certyfikacji produkcji rolnej?
4. Czym należy kierować się w wyborze odpowiedniego asortymentu dla różnych upraw i gdzie je znaleźć?

Syntetyczne czy naturalne?

Według fachowej literatury, producenci nawozów aminokwasowych podają w składzie zawartość od siedemnastu do dwudziestu L-alfa lewoskrętnych aminokwasów naturalnych. Naturalne aminokwasy lewoskrętne to fundamentalne struktury białka ludzi, zwierząt i roślin. Zawartość aminokwasów prawoskrętnych świadczy o tym, że nawóz wytworzono z użyciem aminokwasów powstałych syntetycznie.

Wśród aminokwasów można wyróżnić między innymi takie niezbędne lewoskrętne aminokwasy jak: L-treonina, L-metionina, L-izoleucyna, L-glutamina, L-fenyloalanina i L-lizyna. Stanowią one 15 proc. łącznej zawartości aminokwasów nawozowych. Zawartość „wolnych” aminokwasów mówi nam o aminokwasach, które pozostają w stanie uwolnionym — nie połączonym z innymi aminokwasami lub peptydami. Jest to bardzo ważny parametr, który powinien być podany w składzie produktu w procentach z oznaczeniem masowym tzn. (m/m), np.: wolne aminokwasy 9,3 proc. (m/m).

Wolne aminokwasy mogą być pozyskiwane z białek roślinnych, m.in. z kukurydzy, glonów, soi oraz z białek zwierzęcych (specjalnie wyselekcjonowane elementy ze zwierząt). Proces ten w terminologii naukowo-badawczej zwany jest hydrolizą enzymatyczną, podczas której następuje specyficzne rozbicie białka do jego elementarnych struktur budulcowych, tj. aminokwasów. Jest to proces precyzyjny i kosztowny. Nawozy zawierające wolne aminokwasy tej formulacji są droższe w porównaniu do kategorii nawozów, w których pozyskiwanie aminokwasów odbywa się w wyniku tzw. hydrolizy chemicznej — bardziej brutalnej, ale i tańszej, gdzie uzyskiwane aminokwasy są gorszej jakości, ponieważ efektywność działania tego typu nawozów jest znacznie niższa. Z praktycznego punktu widzenia warto pokusić się o informację z dokumentacji preparatu — z jakiego typu hydrolizy były pozyskiwane aminokwasy zawarte w danym mikronawozie.

Czy aminokwasy to nawozy?

Preparaty nawozowe zawierające w swoim składzie wolne L-aminokwasy nie są nawozami w dosłownym tego słowa znaczeniu. Są one swoistymi stymulatorami procesów wewnątrzkomórkowych w roślinach. Nie spełniają więc klasycznej roli odżywiania roślin, jaka przypada w udziale konwencjonalnym nawozom mineralnym, czy organicznym.

Preparaty aminokwasowe nie odżywiają roślin w sposób bezpośredni, natomiast ich działanie polega na stymulowaniu poszczególnych procesów fizjologicznych w roślinie, przez co ich znaczenie i rola w procesie wzrostu i rozwoju roślin, także drzew owocowych i warzyw, jest bardzo znacząca. Warto wiedzieć, że w optymalnych warunkach glebowych i pogodowych, organizmy roślinne, uprawy polowe, warzywa i drzewa owocowe, produkują we własnym zakresie odpowiednią ilość aminokwasów. Jednak w warunkach niekorzystnych, jak susza, przymrozki, nadmierne uwilgotnienie czy nasłonecznienie, zdolność produkcji kompletnego zestawu i poziomu aminokwasów jest znacznie zredukowana. W takiej sytuacji, jeśli zostaną zaaplikowane gotowe formuły aminokwasów w postaci oprysku dolistnego lub doglebowego odpowiednim preparatem aminokwasowym, można poprawić sytuację kryzysową. Poprzez dostarczenie roślinie aminokwasów z zewnątrz, nie traci ona energii na produkcję aminokwasów. Dzięki temu, energia ta może zostać przeznaczona na szybszy i lepszy rozwój roślin. Uzyskane efekty są korzystne — potwierdza to praktyka i badania w instytutach naukowo-badawczych, np. z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach (tabela).

Stosowanie nawozów aminokwasowych, szczególnie w postaci płynnej, zalecane jest w różnych warunkach, zwłaszcza po wystąpieniu warunków stresowych (stres biotyczny i abiotyczny). Stwierdzono, że dzięki zastosowaniu preparatu aminokwasowego, już w krótkim czasie 4-6 godzin po zastosowaniu, wzrasta poziom pobierania i transportu mineralnych składników w roślinach.

Aminokwasy, a środowisko

Badania oraz literatura tematyczna ukazują, że oferowane preparaty aminokwasowe są bezpieczne i nie powodują zagrożeń dla środowiska naturalnego, jak i produkcji pasz oraz żywności. Dotyczy to ze zrozumiałych względów preparatów od producentów i firm wiarygodnych, posiadających odpowiednią dokumentację i certyfikaty na dystrybuowane nawozy aminokwasowe. Istotne jest również, aby nabywane preparaty znajdowały się w wykazie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako dopuszczone do obrotu.

Regulują to odpowiednie przepisy prawne, rozporządzenia i pozwolenia ww. ministerstwa, między innymi:

— Wykaz nawozów, które można wprowadzać do obrotu na podstawie pozwoleń ministra właściwego do spraw rolnictwa, o których jest mowa w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2015 r., poz. 625)
— Wykaz środków wspomagających uprawę roślin, które można wprowadzać do obrotu na podstawie pozwoleń ministra właściwego do spraw rolnictwa, o których jest mowa w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2015 r., poz. 625).

Stosowanie preparatów aminokwasowych

W praktyce rolniczej i sadownictwie najpopularniejszą techniką aplikacji tych preparatów jest oprysk dolistny w całym okresie wegetacji. Możliwe są opryski w dawce jednorazowej lub dzielonej — dwie lub trzy, wówczas wykonane w odstępach od 7 do 14 dni. Pozytywnym elementem w technice oprysku jest możliwość łącznego zastosowania mieszaniny nawozu aminokwasowego ze środkami ochrony (np. fungicydy). W takich sytuacjach należy dokładnie zapoznać się z instrukcją lub instrukcjami. Również dobrym rozwiązaniem jest stosowanie łączne tych nawozów z preparatami zawierającymi makro-i/ lub mikroelementy.

Wysokość dawki preparatu zależy od asortymentu i grupy lub gatunku upraw i jest dokładnie określona w instrukcji stosowania. Najczęściej są to niewielkie dawki na poziomie 1,5-3 l/ha lub określone stężeniami.

Bogaty asortyment preparatów aminokwasowych zapewnia możliwość ich stosowania niemal we wszystkich grupach upraw rolniczych, w szerokim zakresie w sadownictwie i warzywnictwie. Dużą popularność zyskało ich stosowanie w uprawach kukurydzy, rzepaku i zbóż, w mniejszym zakresie w ziemniakach, burakach i na użytkach zielonych.

Zalety i korzyści ze stosowania aminokwasów w uprawach

— Następuje optymalizacja pobierania przez rośliny dostępnych w glebie składników pokarmowych.
— Poprawiają i usprawniają metabolizm wewnątrzkomórkowy oraz fotosyntezę roślin.
— Zwiększa się odporność i tolerancja roślin na stresy pogodowe (susza, przymrozki, nadmiar wilgoci).
— Jest lepsze wykorzystanie i poprawa skuteczności nawożenia podstawowego NPK.
— Następuje redukcja szkodliwych związków azotynowych, ewentualnie przenikających do wód gruntowych.
— Zwiększa się odporności roślin na inwazję chorób i szkodników.
— Uzyskany plon jest wyrównany, owoce są dorodniejsze, lepiej wyglądające oraz lepiej przechowują się.

Generalnie możliwy jest wzrost plonów zielonej masy i suchej masy na poziomie 15-26 proc. w zależności od istniejących warunków glebowo-pogodowych i zastosowanych preparatów. W tabeli podano przykład dla kukurydzy uprawianej na kiszonkę, gdzie zastosowano L-alfa wolne aminokwasy w ilości 3, 4 i 6 litrów/ha łącznie podzielone w trzech dawkach.

Przeciwwskazania w aplikacji

— Nie należy stosować preparatów aminokwasowych w warunkach niekorzystnych: dużego nasłonecznienia i wysokich temperatur (powyżej 25oC), jak również niskich temperatur (poniżej 5oC).
— Nie zalecane jest wykonywanie zabiegów podczas deszczu.
— Nie można przekraczać optymalnych dawek preparatu dla określonych grup i gatunków upraw.
— Przygotowując roztwór do oprysku, nie przekraczać zalecanych stężeń roztworu oraz zalecanych ilości wody.

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Rolnicze ABC" nr 6 (321) czerwiec 2017 r