Dezynfekcja w chlewni

Nie docenia się jej wagi

Dezynfekcję w chlewni przeprowadzamy w celu zminimalizowania zagrożeń chorobotwórczych świń spowodowanych występowaniem bakterii, wirusów i grzybów. W wielu gospodarstwach nie docenia się wagi i znaczenia dezynfekcji i często wykonuje się ją niestarannie, sporadycznie lub wcale. Skutkiem takiego postępowania jest spadek odporności zwierząt, obniżenie skuteczności szczepień profilaktycznych i stosowanych leków. W rezultacie dochodzi do zwiększenia liczby upadków, pogorszenia wyników produkcyjnych, co w konsekwencji skutkuje obniżeniem dochodowości gospodarstwa.

Przystępując do zabiegu dezynfekcji należy pamiętać, że na jej skuteczność wpływa: liczba i rodzaj drobnoustrojów bytujących w chlewni, właściwości chemiczne i fizyczne stosowanego środka dezynfekcyjnego, stężenie i czas działania preparatu, warunki wykonania dezynfekcji (temperatura, wilgotność, pH, zanieczyszczenia organiczne itp.).

Różne sposoby i technologie

Zabieg dezynfekcji przeprowadzamy różnymi metodami i sposobami w zależności od rodzaju i typu budynku, grupy zwierząt, warunków bytowania i technologii. Po dodaniu do wody wybranego środka chemicznego uzyskujemy właściwy płyn dezynfekcyjny w ilości i stężeniu zalecanym przez producenta. Ciecz roboczą nanosimy najczęściej przy użyciu opryskiwacza stosując niskie ciśnienie robocze i specjalne rozpylacze.

Inną metodą jest wykorzystanie wytwornicy pary i przeprowadzenie odkażania parą o temperaturze do 200°C. Jednak i w tym przypadku, w celu zwiększenia skuteczności zabiegu, dodajemy do pary środek chemiczny. Aby dezynfekcja spełniła swoje zadanie wcześniej należy odpowiednio przygotować budynek do zabiegu odkażania.

Przygotowanie pomieszczeń

Przed wykonaniem dezynfekcji należy wyprowadzić z pomieszczeń wszystkie zwierzęta. Następnie usuwamy sprzęt ruchomy, obornik, brudną ściółkę, resztki paszy. Po oczyszczeniu mechanicznym całe pomieszczenie zaleca się umyć wodą pod ciśnieniem z dodatkiem detergentów. Czyszczenie i mycie prowadzimy zawsze wg zasady od sufitu i górnych części ścian w kierunku podłogi. Szczególną uwagę należy zwrócić na pozostający zaschnięty obornik, który po obfitym zwilżeniu należy zeskrobać i usunąć. Obecność substancji organicznej osłabia działanie środków odkażających.

Po używaniu detergentów do mycia pomieszczeń należy pamiętać o dodatkowym spłukaniu czystą wodą, bo alkaliczne resztki środków czyszczących również pogarszają skuteczność wykonywanego zabiegu. Wszystkie powierzchnia przed dezynfekcją muszą być suche. Pozostałości wody na dezynfekowanej powierzchni rozwadniają zastosowany środek, zmniejszając jego stężenie, a tym samym obniżają skuteczność odkażania. Sprzęt usunięty z budynku powinien być oczyszczony i zdezynfekowany przed ponownym umieszczeniem w czystej chlewni.

Przy niskich temperaturach inaczej

Właściwa dezynfekcja powinna być przeprowadzona zgodnie z zaleceniami podanymi przez producenta preparatu na opakowaniu lub w załączonej ulotce. Dotyczy to szczególnie przestrzegania bhp, właściwego stężenia środka dezynfekcyjnego, odpowiedniej ilości cieczy roboczej, czasu działania na drobnoustroje. Wskazane jest również okresowe odkażanie systemów pojenia i zadawania paszy.

Skuteczność działania środków dezynfekcyjnych w znacznej mierze zależy od temperatury, dlatego szczególnie w miesiącach zimowych należy uwzględnić ten fakt podczas przygotowania i przeprowadzania dezynfekcji. Aby uzyskać dobry efekt dezynfekujący, przy stosowaniu niektórych preparatów, temperatura powierzchni odkażanych musi osiągnąć, co najmniej 15°C. Dotyczy to głównie preparatów zawierających formaldehydy, dlatego też stosując dezynfekcje w mroźne dni lepiej zastąpić je np. kwasami organicznymi.

Zmiany preparatu po trzeciej dezynfekcji

Aby zapobiegać tworzeniu się odporności patogenów na dany preparat zaleca się zamienne ich stosowanie. Zmiany preparatu powinniśmy dokonać najpóźniej po trzeciej dezynfekcji. Ważne jest, aby do dezynfekcji wybierać preparaty, które charakteryzują się szerokim spektrum działania przeciwko patogenom bytującym w chlewni.

Wykonując dezynfekcje stosujemy wyłącznie środki zarejestrowane i dopuszczone do obrotu, zgodnie z instrukcją stosowania. Nie zapomnijmy wykonać też dla siebie protokołu czy informacji, kiedy i czym dezynfekowaliśmy. Taki dokument potrzebny nam będzie m.in. przy spełnieniu wymogów zasad wzajemnej zgodności.

Do dezynfekcji używamy preparatów, które charakteryzują się niską toksycznością dla zwierząt, a wysoką w stosunku do patogenów bytujących w środowisku chlewni. Do preparatów tych należą m.in.: Virkon, Rapicid, Mefisto,
Th4.

Zabieg „na mokro”

Dezynfekcję „na mokro” należy przeprowadzić przynajmniej raz w roku, nawet jeśli zwierzęta są zdrowe. Tam gdzie jest to możliwe dobrym rozwiązaniem jest stosowanie zasady „całe pomieszczenia pełne — całe pomieszczenia puste”, wówczas dezynfekcję wykonujemy regularnie po każdym przemieszczaniu lub sprzedaży zwierząt. Zwierzęta zawsze wprowadzamy do zdezynfekowanych obiektów. Odkażaniu należy również poddać odzież ochronną, a także wybiegi dla zwierząt.

Większość środków stosowanych do dezynfekcji w postaci koncentratu rozpuszczonego w wodzie ma działanie drażniące, dlatego też wykonując zabieg należy chronić oczy i skórę, używać ubrań ochronnych, rękawic, masek, okularów. Pamiętajmy, aby zgodnie z przepisami każdorazowo zapisywać nazwę preparatu, numer partii, dawkę i datę wykonania zabiegu.

Dezynfekcja sucha

Innym rodzajem dezynfekcji stosowanej w chlewniach jest tzw. dezynfekcja sucha. Polega ona na tym, że stosowany preparat nie wymaga żadnego rozcieńczania i jest bezpośrednio nanoszony na dezynfekowane powierzchnie lub ściółkę 1-2 razy w tygodniu przez równomierne posypywanie. Dawka na 1 m² wynosi najczęściej od 50 do 100 gramów. Do tej grupy preparatów należą: Deltasec, Agrisan, Stalosan-F, Dezosan. Środki te wykazują wielokierunkowe działanie na środowisko i mikroklimat chlewni. Służą głównie do dezynfekcji i sanityzacji budynków inwentarskich. Z uwagi na brak toksyczności dla otoczenia mogą być stosowane w obecności zwierząt.

Preparaty nanosi się na powierzchnię po ich uprzednim mechanicznym oczyszczeniu lub bezpośrednio na ściółkę. Rodzaj podłoża nie ma znaczenia, może to być beton, ruszt, ściółka lub inne rodzaje posadzek. Preparaty te w znacznym stopniu niszczą larwy much, oocysty kokcydiów i jaja pasożytów.
Regularnie stosowane skutecznie zwalczają chorobotwórcze bakterie, wirusy i grzyby. Wpływają również na mikroklimat pomieszczeń poprzez zmniejszenie wilgotności powietrza i ściółki oraz obniżenie poziomu amoniaku.

Warto wspomnieć, że suchą dezynfekcją można objąć także same zwierzęta. Do utrzymania higieny i osuszania prosiąt stosuje się preparaty w postaci proszku do posypywania noworodków oraz miejsc przebywania zwierząt (kojce, klatki, stanowiska porodowe itp.). Wykazują one właściwości osuszające, dezodorujące i odkażające. Do tej grupy środków należą m.in.: Wigor, Junior, Vitapur, Deltasec.

Zagrożenie z zewnątrz

Oprócz przeprowadzania zabiegów odkażających wewnątrz chlewni konieczne jest zabezpieczenie zwierząt przed chorobotwórczymi zarazkami z zewnątrz gospodarstwa. W tym celu należy stosować ciągłą dezynfekcję w postaci mat wykładanych przed wjazdem do gospodarstwa i przed budynkami inwentarskimi. Skuteczność działania mat zależy od stałego uzupełniania płynów dezynfekujących.

Producenci trzody chlewnej powinni pamiętać, że zwalczanie pasożytów i chorób jest dużo trudniejsze i bardziej kosztowne niż zapobieganie ich występowaniu, dlatego też warto podejmować wszelkie działania profilaktyczne. Głównym działaniem profilaktycznym w chowie i produkcji trzody chlewnej jest systematyczne stosowanie dezynfekcji.

Afrykański Pomór Świń, a dezynfekcja

ASF — Afrykański pomór świń to wyjątkowo groźna, nieuleczalna, wysoce zakaźna i zaraźliwa, wirusowa choroba świń domowych oraz dzikich, podlegająca obowiązkowi urzędowego zwalczania. Charakteryzują ją objawy kliniczne i zmiany sekcyjne podobne do ostrej postaci CSF oraz sięgająca 80-100 proc. śmiertelność.

Rezerwuarem wirusa mogą być: dziki europejskie, dzikie świnie afrykańskie (bush pigs), guźce (wart hogs) oraz kleszcze (Ornithodorus).
Wystąpienie choroby jest przyczyną poważnych strat ekonomicznych związanych z: padnięciami zwierząt, wypłatą odszkodowań, kosztami eradykacji, wstrzymaniem obrotu i eksportu świń oraz wieprzowiny.
Efektywne środki dezynfekcyjne: detergenty, podchloryn sodu, aldehyd glutarowy, środki zasadowe, rozpuszczalniki lipidowe, Virkon S (1:100).
Wirus posiada ogromną oporność na działanie czynników środowiskowych (wysychanie, gnicie, temperaturę, zmiany ph)!

Zasady dezynfekcji w przypadku wystąpienia ASF

Wstępne mycie i dezynfekcja. Mycie zawsze wykonujemy przed właściwą dezynfekcją! Do mycia stosujemy wodę i mydło, ewentualnie detergent, płuczemy, usuwamy następnie wszystkie zanieczyszczenia organiczne.

Ostateczne mycie i dezynfekcja
— nawóz i ściółka
— w pryzmie należy spryskać środkiem dezynfekcyjnym, pozostawić na 42 dni następnie spalić i zakopać
Powierzchnie tłuste lub brudne należy odtłuścić, umyć wodą, wydezynfekować. Czynność powtarzamy po 7 dniach (odtłuścić + umyć + zdezynfekować).

mgr inż. Barbara Skowronek, WMODR w Olsztynie
rolniczeabc@rolniczeabc.pl