Ochrona plantacji ziemniaka przez chwastami

Czas od posadzenia do wschodów może wynosić nawet do 60 dni, co daje przewagę chwastom, ale również stwarza możliwość mechanicznego ich zwalczania. W łanie ziemniaka może występować nawet do 30 gatunków chwastów, a o ich ilości i nasileniu decyduje intensywność zabiegów ograniczających zachwaszczenie w całym płodozmianie.

Najpierw bez chemii

Uciążliwość chwastów dla ziemniaka jest największa w dwóch okresach. Na początku wegetacji to tzw. zachwaszczenie pierwotne i zachwaszczenie wtórne pod koniec wegetacji, które utrudnia zbiór, pogarsza jakość bulw i wpływa na ich przechowywanie.
Chwasty w ziemniaku można zwalczać podstawowymi sposobami, do których należą metody: mechaniczna i mechaniczno-chemiczna. Zasadnicze terminy stosowania tych metod, to: przed wschodami i po, które różnią się ze względu na różne fazy wzrostu i rozwoju ziemniaka.
Należy pamiętać, że od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązuje w Polsce i we wszystkich państwach Unii Europejskiej Dyrektywa Parlamentu i Rady Europy 2009/128/WE, której głównym celem jest zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin przez tzw. profesjonalnych użytkowników, czyli producentów płodów rolnych wprowadzających je na rynek.
Podstawowym założeniem integrowanej ochrony roślin jest utrzymanie wszystkich organizmów zagrażających uprawom (agrofagów) na poziomie, który nie wpłynie na obniżenie jakości i wielkości plonu. W pierwszej kolejności należy stosować wszystkie dostępne metody ograniczania agrofagów tj. płodozmian, nawożenie, przestrzeganie zasad prawidłowej agrotechniki, a dopiero w ostateczności stosować środki ochrony roślin. Aplikacja tych substancji powinna być poprzedzona stwierdzeniem organizmów szkodliwych w uprawie lub na wyraźne zagrożenie w oparciu o sygnalizację, czy też systemy decyzyjne, mające potwierdzić konieczność i ekonomiczne uzasadnienie zastosowania środków chemicznych.

Mechaniczne metoda bywa zawodna

Podstawowa, jednocześnie najbardziej praco i kosztochłonna mechaniczna metoda zwalczania chwastów w pełni odpowiada zaleceniom integrowanej ochrony roślin. Polega na prowadzeniu zabiegów pielęgnacyjnych za pomocą dostępnych maszyn, tj. brony, obsypnika, pielnika itp. W praktyce bywa zawodna, zwłaszcza w latach o podwyższonej wilgotności gleby i wówczas, gdy chwasty są zbyt rozwinięte. Najwyższą skuteczność można osiągnąć, gdy chwasty są w fazie siewek, nawet ponad 90 proc. skuteczności. Wraz z rozwojem chwastów skuteczność ta spada do 40 proc. W terminie przed wschodami ziemniaka należy wykonać od 3 do 6 zabiegów w odstępach 6-8 dniowych.
Metoda mechaniczno-chemiczna, w której liczba zabiegów mechanicznych ogranicza się do jedno lub dwukrotnego obsypywania, a następnie wykonuje się tzw. ostateczne formowanie redlin, po którym nie prowadzi się żadnych uprawek mechanicznych, a wykonuje się oprysk herbicydem.

Herbicydy do przedwschodowego stosowania

Stosowanie herbicydów w tym terminie może przysporzyć trudności w integrowanym systemie ochrony roślin, gdyż na tym etapie najczęściej na polu nie są jeszcze widoczne chwasty lub wschodzące ich siewki. Wskazaniem do wykonania tego zabiegu może być znajomość „historii” pola, którą można odtworzyć z ewidencji zabiegów z lat poprzednich (obowiązek jej prowadzenia i przechowywania!), w której należy podać co było przyczyną stosowania danego środka ochrony roślin. Może to być podstawą do pewności jakie gatunki chwastów mogą wystąpić w roku bieżącym na danym polu.

Istnieje również możliwość zastosowania tzw. metody uproszczonej, która polega na zastosowaniu herbicydu nieselektywnego (substancja aktywna — glifosat). O jej przeprowadzeniu decyduje obecność na plantacji chwastów (glifosat pobierany jest tylko przez zielone części roślin), nie może być wschodzących roślin ziemniaka, gdyż zniszczeniu uległaby plantacja! Stosując herbicydy należy zawsze przestrzegać zasad BHP oraz należy pamiętać, że herbicydy przedwschodowe (doglebowe) powinny być stosowane na wilgotną glebę, a po ich aplikacji nie wykonuje się żadnych uprawek. Zawsze należy zapoznać się z etykietą-instrukcją stosowania środka ochrony roślin, których pełne brzmienie można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem: http://www.minrol.gov.pl w zakładce „ochrona roślin”. Wszelkie mieszaniny herbicydowe powinny być przygotowane bezpośrednio przed ich zastosowaniem i według wskazań zawartych w etykietach. Na podstawie rejestru środków ochrony roślin (z dn. 02.03.2015 r.).

Zwalczanie w terminie powschodowym

Stosowanie herbicydów w terminie powschodowym jest prostsze, gdyż w tej fazie wegetacji łatwiej zidentyfikować chwasty, co pozwoli wybrać konkretny herbicyd pod występujące gatunki. Ułatwiona jest także sprawa z podaniem przyczyny wykonania zabiegu przy użyciu herbicydu. W tym terminie aplikacji również należy przestrzegać kilku zasad, co może uchronić plantację przed uszkodzeniem, a nawet całkowitym zniszczeniem. Herbicydy powinny być stosowane, gdy rośliny ziemniaka osiągną wysokość od 10 cm do 15 cm. Wszystkie zabiegi herbicydowe powinny być zakończone do momentu zwierania rzędów, by herbicyd mógł dotrzeć do chwastów, a nie zatrzymywać się na ziemniakach. Należy także zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia zjawiska fitotoksyczności (zmiany zabarwienia liści: żółknięcie — chlorozy, brązowienie — zamieranie tkanek) w przypadku niektórych substancji aktywnych. W uprawie ziemniaka na najwcześniejszy zbiór, nie wolno stosować herbicydów w terminie po wschodach ziemniaków!

Herbicydy do stosowania w terminie po wschodach ziemniaka

Gatunki chwastów z klasy jednoliściennych, potocznie nazywanych trawami zwalcza się za pomocą herbicydów, które bywają nazywane graminicydami. W ziemniaku typowe graminicydy stosuje się w terminie powschodowym.
Najwyższą skuteczność zwalczania gatunków chwastów jednoliściennych można osiągnąć, gdy termin zabiegu będzie dostosowany do ich fazy rozwojowej: gatunki prosowate powinny być w fazie od 2 do 6 liści, a perz właściwy od 3 do 6, ale nie później niż do momentu ich krzewienia się. Bardzo ważna jest długość okresu karencji (czas od zabiegu do zbioru), który dla niektórych graminicydów wynosi nawet 69 dni!

Uwaga na wrażliwość na metrybuzynę:
Po wschodach ziemniaka bardzo często są stosowane herbicydy zawierające substancję aktywną — metrybuzynę (Maestro 70 WG, Mistral 70 WG), które mogą wywoływać u niektórych odmian objawy fitotoksycznej reakcji. Ma ona postać chlorotycznych lub nekrotycznych przebarwień, które w produkcji nasiennej mogą utrudnić lub uniemożliwić selekcję negatywną poprzez maskowanie objawów chorób wirusowych (utrudnienia w ich identyfikacji), a w uprawie towarowej — spowodować spadek plonowania i wzrost udziału bulw o najmniejszym kalibrażu (tzw. zdrobnienie bulw). W zależności od stopnia wrażliwości odmian plonowanie może obniżyć się o 5 do 60 proc., a u odmian o najwyższym stopniu wrażliwości może dojść do całkowitego zniszczenia plantacji.
W uprawie odmian o podwyższonej lub nieznanej wrażliwości na metrybuzynę stosowaną po wschodach oraz na plantacjach nasiennych zabieg herbicydami, które ją zawierają, należy wykonać na 10 dni przed przewidywanym terminem wschodów!