Skrzypionki zbożowe - identyfikacja i zwalczanie

pagina: produkcja roślinna
Skrzypionka zbożowa to chrząszcz długości około 5 mm o bardzo charakterystycznym ubarwieniu. Pokrywy mają kolor zielononiebieski z metalicznym połyskiem, przedplecze i nogi są czerwono-rude, a głowa i czułki czarne. Larwa ma kształt wrzecionowaty – od spodu płaska, a od strony grzbietowej silnie wypukła i posiada trzy pary odnóży. Młode larwy są jasnożółte z czarną głową. Zaraz po żerowaniu ich ciało pokrywa się jasnobrunatną lepką substancją, która wyrzucana jest z otworu odbytowego znajdującego się na górnej stronie ostatniego segmentu odwłoka. Poczwarka ma około 5 mm długości, barwę białą i pokryta jest kokonem mającym kształt baryłki. Jajeczka mają kształt baryłkowaty, kolor pomarańczowo-żółty, długość około 1mm.
Na zbożach występuje również skrzypionka błękitek, chrząszcz spokrewniony z poprzednim gatunkiem, różniący się nieco morfologicznie. Osobniki dorosłe mają długość około 4 mm, barwę niebieską z metalicznym połyskiem. Larwy i jajeczka są podobne jak u skrzypionki zbożowej.

Jak przebiega rozwój skrzypionek zbożowych?

Chrząszcze zimują w glebie. Przy ciepłej wiosennej pogodzie pierwsze osobniki opuszczają glebę pod koniec kwietnia i przelatują na młode zboża. Chrząszcze zjadają tkankę miękiszową liści pomiędzy nerwami (żer uzupełniający) i kopulują. Od połowy maja do czerwca samice składają jaja na górnej stronie liści zbóż, umieszczając je pojedynczo lub w złożach składających się z 3-7 jajeczek. Jedna samica może złożyć około 200 jaj. Po około 7-14 dniach pojawiają się larwy, które żerują intensywnie około 2 tygodni. Dojrzałe larwy skrzypionki zbożowej schodzą do gleby na głębokość do 5 cm, gdzie budują beczułkowate kokony. Przepoczwarczenie następuje po 2 tygodniach, a stadium poczwarki trwa około 12 dni. Pojawiające się chrząszcze nowego pokolenia pozostają w glebie do wiosny przyszłego roku lub wychodzą na powierzchnię i po krótkim żerowaniu na trawach zimują w ściółce lub kryją się w glebie w pobliżu korzeni traw. Natomiast dojrzałe larwy skrzypionki błękitek przepoczwarczają się w białych kokonach między kłoskami pszenicy lub w kątach pochew liściowych. Chrząszcze potomne pojawiają się przed żniwami i przelatują na trawy, gdzie żerują do jesieni. Później szukają dogodnych miejsc do przezimowania.

Na czym polega szkodliwość skrzypionek?

Żerowanie skrzypionek jest bardzo charakterystyczne. Chrząszcze wyżerają podłużne otworki wzdłuż nerwów głównych liści. Larwy zeskrobują perenchymę liścia, zostawiając nienaruszoną skórkę dolną. Przy masowych pojawach skrzypionek liście są zbielałe, pozbawione w dużej części miękiszu. W przypadku żerowania na młodych roślinach może dochodzić do zamierania lub nadmiernego krzewienia. Straty w plonach przy licznych pojawach i braku interwencji insektycydowej mogą dochodzić do 50%.
Podstawą przeprowadzenie zabiegu chemicznego zwalczającego skrzypionki są lustracje polowe, których głównym celem jest określenie liczebności larw.
Próg ekonomicznej szkodliwości dla skrzypionek: 1–2 larwy na źdźble pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta; 1 larwa na 2-3 źdźbła jęczmienia ozimego i jarego, pszenicy jarej, pszenżyta jarego i owsa.
Dobór preparatu zgodnie z zaleceniami Instytutu Ochrony Roślin PIB w Poznaniu.

Prof. dr hab. Bożena Kordan, Katedra Entomologii, Fitopatologii i Diagnostyki Molekularnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, bozena.kordan@uwm.edu.pl
Mgr inż. Mariusz Foltyński, Agrii Polska, mateusz.foltynski@agrii.pl

!!! Zdjęcia wyślę mejlem w pliku do wydłubania, niestety!!!!
Fot. archiwum autora publikacji