Uwaga na trojszyki w przechowywanym ziarnie zbóż

Rośliny uprawne narażone są na atak ze strony szkodników od momentu wschodów, przez cały okres wegetacji oraz w okresie przechowywania zbiorów. Przechowywane ziarno zbóż, może być doskonałym miejscem żerowania szkodników magazynowych, wśród których dominują owady. Jednym najgroźniejszych gatunków owadów, występującym w przechowywanym ziarnie jest trojszyk ulec.
Z powodu bardzo szybkiego i efektywnego rozmnażania może stanowić ogromne zagrożenie. Straty powodowane przez trojszyka wynikają przede wszystkim ze sposobu żerowania. Forma szkodliwą są dorosłe chrząszcze i larwy, które doprowadzają do ubytku masy przechowywanych ziarniaków. Ponadto, zanieczyszczają zasiedlone ziarniaki odchodami, wylinkami oraz martwymi osobnikami. Zasiedlone ziarno zawilgaca i zagrzewa się , co sprzyja rozwojowi różnych mikroorganizmów, głównie grzybów. Dlatego, nawet przy małych liczebnościach, zasiedlone ziarno traci na swojej wartości.

W ograniczaniu liczebności szkodników magazynowych, bardzo ważne są działania zapobiegawcze, których celem jest zabezpieczenie powierzchni magazynowej przed pojawieniem się szkodników. Jednym z najprostszych, a zarazem najważniejszym działań profilaktycznych jest dokładne wyczyszczenie powierzchni magazynowej przed każdym jej zapełnieniem.

Jak rozpoznać trojszyka ulca ?

Trojszyk ulec jest małym chrząszczem, szerokości około 1,3 mm, dorastającym do 5,0 mm. Młode osobniki są koloru rdzawego, starsze natomiast są brązowe. Cechą charakterystyczną są maczugowate czułki, składające się z 11 członów i zakończone buławką. Na pokrywach skrzydeł widoczne jest żeberkowanie.

W sprzyjających warunkach samice składają od 1 do 15 jaj dziennie, co w ciągu kilku miesięcy może stanowić około 500 jaj. Jaja są białe, bardzo małe (0,6 mm długości) i pokryte lepką wydzieliną, która powoduje przyklejanie się do nich drobinek produktu na którym żerują owady. Dlatego też, wykrycie jaj owadów jest praktycznie nie możliwe. Larwy pojawiają się w okresie od 5 do 12 dni od momentu złożenia jaj. Zaraz po wyjściu z osłonek jajowych mają około 1mm długości i barwę białą. Natomiast wraz z dojrzewaniem osiągają długość do 6,5 mm., a ich barwa zmienia się na żółtą lub żółto-rdzawą. Ciało larwy zakończone jest dwoma wyrostkami, każdy segment ciała zaopatrzony jest w krótkie włoski. Podczas swojego rozwoju larwa linieje od 5 do 18 razy. Liczba linień zależna jest między innymi od rodzaju pokarmu na którym żeruje. Czas rozwoju larwy zależny jest przede wszystkim od temperatury i wilgotności. W sprzyjających warunkach może trwać 20 dni, a w niektórych przypadkach wydłuża się nawet do 120.

Dorosłe larwy wychodzą na powierzchnię produktu w którym żerują i przechodzą w stadium poczwarki, które nie pobiera pokarmu. Poczwarki trojszyka są koloru biało-kremowego i mają długość od 3, 6 mm do 4,6 mm. Podobnie jak w przypadku larw, czas trwania stadium poczwarki zależny jest od temperatury i wilgotności. W temperaturze 16℃ trwa około 1 miesiąca, natomiast w temperaturze 30℃ tylko 5 dni.

Trojszyk ulec bardzo dobrze rozwija się w ziarnie, gdzie część ziaren jest połamana lub uszkodzona. Oprócz szkód bezpośrednich, których głównym skutkiem jest utrata masy przechowywanego ziarna, szkodnik ten wytwarza bardzo duże ilości pyłu, który sprzyja zawilgacaniu i zagrzewaniu. Ziarno przeznaczone na siew traci siłę i zdolność kiełkowania, ponieważ larwy i chrząszcze zaczynają żerować od zarodka. Gatunek ten wydziela również beznochinony, które absorbowane są przez produkty na których żeruje, co dyskwalifikuje je do wykorzystania na cele spożywcze i paszowe.

Najtańszą i najskuteczniejszą metodą ochrony przechowywanego ziarna przed trojszykiem jest profilaktyka, polegająca na oczyszczeniu magazynów zbożowych i wykonanie profesjonalnej dezynsekcji przed żniwami. Natomiast najskuteczniejszą metoda zwalczania trojszyka w przechowywanym ziarnie jest fumigacja, polegająca na aplikacji fumigantu w masę porażonego zboża. Zabiegi takie powinny być przeprowadzone przez profesjonalne firmy.

Prof. dr hab. Bożena Kordan, Katedra Entomologii, Fitopatologii i Diagnostyki Molekularnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, bozena.kordan@uwm.edu.pl
Mgr inż. Mariusz Foltyński, Agrii Polska, mateusz.foltynski@agrii.pl