Innowacje i różnicowanie produkcji w akwakulturze

— Kolejny artykuł na temat Programu Operacyjnego „Rybactwo i Morze” na lata 2014-2020 dotyczy dwóch działań, do których wezwanie do składania wniosków odbędzie tym razem w 2018 roku w ramach Priorytetu 2. „Wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej, innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy”. Pierwsze to Działanie 2.1. „Innowacje”, a drugie to grupa operacji polegająca na różnicowaniu produkcji akwakultury i hodowanych gatunków ryb z Działania 2.3 „Inwestycje produkcyjne w akwakulturę”.

Tak. Zacznijmy od „Innowacji”, ponieważ według mnie to bardzo ciekawe działanie, które łączy dwa światy: świat nauki i świat praktyki. Świat nauki reprezentowany przez instytuty naukowe, które prowadzą badania dotyczące rybactwa i uczelnie wyższe, które kształcą na kierunku rybactwa oraz świat praktyki związany z gospodarstwami rybackimi, które hodują ryby. To działanie ma na celu połączenie tych dwóch sfer tak, aby wynikiem połączenia ich wzajemnych potencjałów było unowocześnienie systemu zarówno zarządzania, jak i produkcji i innych działań związanych z produkcją ryb w ramach akwakultury.

— Główne cele to rozwijanie w gospodarstwach akwakultury wiedzy technicznej, naukowej lub organizacyjnej, która w szczególności ograniczy oddziaływanie na środowisko i będzie wspierać zrównoważone gospodarowanie zasobami w sektorze akwakultury. Czyli mamy tutaj nacisk na kwestie ochrony środowiska tak, aby intensywna produkcja ryb nie wpływała negatywnie na otaczające nas środowisko, bo przecież obiekty hodowlane, o których mówimy są włączone do systemu wodnego. Oprócz tego wspierane są kwestie poprawy dobrostanu zwierząt i ułatwienia we wdrażaniu nowych metod produkcji.

Celem tego działania jest rozwijanie i wprowadzanie do obrotu nowych gatunków akwakultury o dobrym potencjale rynkowym, nowych lub znacznie ulepszonych produktów, nowych lub ulepszonych procesów lub nowych lub ulepszonych systemów zarządzania organizacji, czyli nie wchodzi tu tylko kwestia samej produkcji, czy technologii produkcji, ale też ewentualnego zarządzania, organizacji, czy sprzedaży. Jeśli chodzi o kwestie innowacyjne bierzemy pod uwagę cały proces i całe przedsiębiorstwo. Ponadto celem działania jest badanie innowacyjnych produktów lub procesów pod względem ich wykonywalności technicznej lub ekonomicznej. Mamy jakąś ideę, którą przygotowali nam naukowcy w ramach tego działania i możemy wdrożyć ją i sprawdzić, czy w praktyce faktycznie zda ona egzamin, czy trzeba ją jeszcze poprawić.

— O pomoc mogą ubiegać się trzy podmioty. Pierwszy to uczelnie wyższe, które kształcą w zakresie rybactwa lub prowadzą badania w zakresie rybactwa. W wypadku województwa warmińsko-mazurskiego, jeżeli mówimy o uczelni wyższej, która kształci w materii rybactwa, to jest to Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Druga grupa podmiotów, to podmioty naukowe, jak instytuty badawcze lub jednostki pomocnicze tych instytucji, prowadzące badania naukowe lub prace rozwojowe w zakresie rybactwa. Przede wszystkim to Instytut Rybactwa Śródlądowego, który mieści się w Olsztynie, jak również Polska Akademia Nauk, która też w jakimś zakresie zajmuje się badaniami dotyczącymi rybactwa.

Oczywiście Działanie 2.1 „Innowacje” dotyczy całego kraju i nie ma ograniczeń terytorialnych, dlatego trzeci podmiot, który jest reprezentantem praktyki np. gospodarstwo rybackie, może ubiegać się o dofinansowanie wspólnie z inną placówką badawczą lub uczelnią wyższą spoza województwa warmińsko-mazurskiego. Czyli trzecim i ostatnim podmiotem mogącym ubiegać się o dofinansowanie projektu jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na chowie lub hodowli ryb, ale uwaga — nie może być beneficjentem sam. Operacja może być realizowana albo samodzielnie przez uczelnię wyższą, albo instytut naukowy, lub we współpracy z podmiotem gospodarczym na podstawie tzw. umowy konsorcjum. Dzięki niej, podmiot prowadzący działalność gospodarczą, może być również beneficjentem tego działania, ale tylko w kooperacji z placówką badawczą lub naukową, nie samodzielnie.

— Jeśli chodzi o zasięg tego działania, to jest to cała Polska, a wnioski należy składać tam, gdzie będziemy realizować inwestycję, czyli według właściwości miejscowej. Jeżeli inwestycja dotyczy jakiegoś gospodarstwa, czy obiektu chowu lub hodowli znajdującego się na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, to tutaj właściwym miejscowo organem jest Warmińsko-Mazurski Oddział Regionalny ARiMR, a dokładnie, Biuro Wsparcia Inwestycyjnego w Olsztynie.

— Ta wysokość waha się w trzech przedziałach. Generalna zasada jest bardzo atrakcyjna. Mamy tu do czynienia z refundacją poniesionych kosztów kwalifikowanych nawet do 100 procent, a zazwyczaj refundacja kosztów kwalifikowanych w innych działaniach to około 50 procent. W tym działaniu zgodnie z przepisami prawnymi refundacja poniesionych kosztów wynosi do 100 procent kosztów i nie więcej niż 3 mln złotych. To jest pierwszy poziom możliwej refundacji, który dotyczy projektów naukowych uczelni lub instytutów badawczych. Ten wariant dofinansowania jest kontynuacją Programu Operacyjnego „Ryby” na lata 2007-2013, z którego właśnie uczelnie wyższe i instytuty mogły dostać dofinansowanie na swoje badania.

Drugi poziom refundacji to 6 mln złotych, jeżeli mamy do czynienia z konsorcjum. Czyli dla samej instytucji naukowej, czy to będzie uniwersytet, czy instytut, jeżeli będzie składać sama wniosek o pomoc, maksymalna kwota to 3 mln złotych, natomiast jeżeli zaangażuje jakieś gospodarstwo rybackie i stworzy konsorcjum, wtedy maksymalne dofinansowanie jest wyższe i wynosi do 6 mln.

Kolejny, trzeci możliwy poziom refundacji dotyczy sytuacji, gdy w grę wchodzi wdrożenie nowej technologii w co najmniej jednym obiekcie chowu lub hodowli ryb. W tym przypadku kwota 6 mln zł może być powiększona o dodatkowe 2 mln, czyli mamy tu 8 mln do wzięcia na innowacje. Wdrożenie nowej technologii polega na zapewnieniu przez podmiot realizujący operację wsparcia polegającego w szczególności na doradztwie, nadzorze, przygotowaniu dokumentacji technicznej, zakupie lub produkcji lub instalacji urządzeń w obiekcie chowu lub hodowli ryb, w którym będzie wdrażana nowa technologia. Wdrażanie nie może trwać dłużej niż 24 miesiące od dnia złożenia wniosku o płatność końcową.

Do kosztów kwalifikowanych zaliczamy tylko koszty poniesione do dnia złożenia wniosku o płatność końcową. Nie może nastąpić przeniesienie prawa własności urządzeń objętych realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania płatności końcowej w ramach tej operacji, co jest wymogiem tzw. związania celem wymaganego we wszystkich projektach z dofinansowaniem unijnym. Generalna zasada, co do kosztów kwalifikowanych stanowi, że pomoc przyznaje się na opracowanie, testowanie i wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych i technicznych w zakresie chowu lub hodowli ryb. Co ważne, wyniki realizacji operacji w ramach działania Innowacje muszą być udostępniane na stronie internetowej beneficjenta, czyli albo jednostki naukowej, albo konsorcjum, przez okres co najmniej 3 lat od dnia dokonania płatności końcowej w ramach danej operacji oraz upublicznianie w szczególności poprzez udział w konferencji albo wystawach o tematyce związanej z akwakulturą. Czyli trzeba wyniki realizowanego projektu promować.

— Zwiększenie konkurencyjności i rentowności przedsiębiorstw sektora akwakultury to ogólny cel, któremu służy to działanie. Cel ten powielany jest w wielu działaniach PO „Rybactwo i Morze” 2014-2020, zarówno w „Dywersyfikacji”, „Wartości dodanej” — na to szczególnie stawia się w obecnej perspektywie finansowania programów unijnych dla rybactwa i rybołówstwa.

— Mamy tu duże podobieństwa z innymi działaniami, bo również uprawnione są mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które działają i produkują w sferze akwakultury. To podmioty, które są uprawnione do rybactwa i wywiązują się z obowiązków statystycznych określonych w przepisach o statystyce publicznej w zakresie sprawozdań dotyczących powierzchni stawów rybnych oraz ilości ryb wyprodukowanych w stawach rybnych i innych urządzeniach służących do chowu i hodowli ryb. Oznacza to konieczność złożenia do Instytutu Rybactwa Śródlądowego formularza RRW-22 za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o dofinansowanie. Czyli musi to być podmiot, który już funkcjonuje na rynku.

— Mamy tu do czynienia z refundacją poniesionych kosztów kwalifikowanych w dwóch wariantach. Pierwszy do 50 procent poniesionych kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 2 mln złotych, o które mogą ubiegać się mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Natomiast większe podmioty też mogą ubiegać się o refundacje, ale już tylko do 30 proc. kosztów kwalifikowanych i też nie więcej niż 2 mln złotych. Czyli mamy tu promowanie mniejszych przedsiębiorstw, a w wypadku większych graczy na rynku wychodzi się z założenia, że nie potrzebują tak dużej pomocy.

— Na realizacje inwestycji wspierających podstawową działalność produkcyjną przedsiębiorstwa, jak budowa nowego lub modernizacja starego obiektu chowu lub hodowli ryb, zakup materiału obsadowego tak, żeby rozpocząć np. produkcję innego gatunku ryb. Refundacja obejmuje budowę nowego, odbudowę, rozbudowę lub przebudowę istniejącego obiektu chowu lub hodowli ryb i adaptację lub remont połączone z modernizacją istniejącego obiektu lub wyposażenia istniejącego obiektu w maszyny i urządzenia techniczne, lub zakup środków transportu wewnętrznego i zewnętrznego. Refundowany jest również zakup ikry, ryb i innych organizmów wodnych, czyli tzw. materiału obsadowego.