Tantniś krzyżowiaczek - uciążliwy szkodnik kapustnych

Tantniś krzyżowiaczek to jasnobrązowy motyl (Lepidoptera) z rodziny tantnisiowatych (Plutellidae), powszechnie występujący w całym kraju.

Nawet do trzech pokoleń w roku

Motyl o rozpiętości skrzydeł do 17 mm charakteryzujący się wąską szarobrązową pierwszą parą skrzydeł z białą falistą smugą wzdłuż jej tylnego brzegu. Tylna para skrzydeł wyposażona jest w długą strzępinę. Jaja motyla są lekko spłaszczone w kolorze pastelowej żółci. Motyle składają jaja wzdłuż nerwów na dolnej stronie liści.

Gąsienice koloru zielonego o czarnej głowie są słabo owłosione, długości ciała do 10 mm, które po dotknięciu stają się bardzo ruchliwe wyginając się w podkówkę i opadając na ziemię. Na liściach pojawiają się także poczwarki w oprzędach siateczkowatych, które mogą występować gromadnie. Szkodnik przy sprzyjających warunkach pogodowych dla jego rozwoju, może wytworzyć trzy lub cztery generacje w ciągu roku. Ilość pokoleń owada zależna jest od warunków atmosferycznych, głównie od temperatury i wilgotności.

Ze względu na stopniowe ocieplanie klimatu, wzrasta zagrożenie związanie z pojawieniem się tantnisia krzyżowiaczka w uprawach rzepaku i innych kapustnych. Rozwój szkodnika trwa około miesiąca. Wyjątkowo szkodliwe może być pierwsze pokolenie, gdy żeruje masowo, po kilka gąsienic na jednej roślinie. Wówczas larwy wyjadają tkankę miękiszową i powodują powstanie na liściach wielu drobnych, okrągłych otworów. Przy dużych uszkodzeniach dochodzi do zniszczenia całych liści w efekcie zamierania roślin.

W 2016 roku pojawił się masowo

Na plantacjach rzepaku pojawiają się nieregularnie, ale jego naloty wzmagają się podczas suchych i ciepłych lat. Oprócz rzepaku, obecnie obserwuje się zwiększoną jego liczebność na różnych gatunkach kapustnych. Masowe występowanie larw może doprowadzić do znacznych strat i nawet 90 proc. uszkodzonych blaszek liści kapusty, rzepaku, brokułów czy kalarepy.

Informacje o wzrastającym zagrożeniu ze strony agrofaga na kapustach rejestrowano w województwie warmińsko-mazurskim i na północy województwa mazowieckiego.

W Wielkopolsce zwiększoną liczebność tantnisia obserwowano na plantacjach buraka, gdzie obserwowano masowe loty motyli, jak również liczne wylęgi gąsienic na samosiewach rzepaku znajdujących się na plantacjach buraczanych. Zdecydowanie rok 2016 był rokiem gdzie agrofag pojawiał się masowo w związku ze sprzyjającymi warunkami meteorologicznymi.

Rok 2017 charakteryzuje się krótszymi okresami ciągłych sprzyjających stałych wysokich temperatur powietrza. Występowanie dość częstych opadów atmosferycznych ogranicza korzystne warunki dla rozwoju masowego szkodnika, dlatego w porównaniu z rokiem poprzednim jego liczebność będzie mniejsza, co nie zmienia jednak rangi jego szkodliwości w uprawach rzepaku i innych kapustnych.

Próg ekonomicznej szkodliowści

Zwalczanie agrofaga polega na ograniczaniu oraz zwalczaniu występowania chwastów z rodziny kapustowatych (Brassicaceae) na polach uprawnych oraz w ich sąsiedztwie. Po zbiorach należy usunąć resztki roślin, na których mogą znajdować się gąsienice i poczwarki. Dobre efekty daje także głębokie przyoranie resztek roślinnych.

Zwalczanie tego szkodnika powinno opierać się na biologicznych środkach ochrony, co ogranicza tworzenie się mechanizmów odporności motyla na insektycydy chemiczne. Próg ekonomicznej szkodliwości to występowanie ok. 6 gąsienic na 10 roślinach.

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Rolnicze ABC" nr 8 (323) sierpień 2017 r