W tym sezonie wegetacyjnym podobnie jak w innych latach choroby w rzepaku ozimym będą powodowały straty o znaczeniu gospodarczym. Po ruszeniu wegetacji ruszyła batalia o wysokie plony nasion rzepaku. Przed tym trzeba zadbać o dostarczenie składników pokarmowych, żeby rzepaku mógł się rozwija.
Pierwszym terminem zastosowania wiosennej ochrony chemicznej w formie oprysku przy użyciu fungicydu jest zabieg, gdy rusza wegetacja. W tym terminie należy zwalczać grzyby powodujące suchą zgniliznę kapustnych, szarą pleśń i czerń krzyżowych.
Gdy rusza wegetacja
W tym czasie sucha zgnilizna kapustnych obecna jest na szyjce korzeniowej, bo w to miejsce wrasta grzybnia, która jesienią porażała liście rzepaku. Grzyb z blaszki liściowej przerastały do nerwów liści, a następnie do ogonka liściowego i w ten sposób na szyjce korzeniowej zachodziła infekcja przez grzyb, który pierwotnie porażał liście. Na szyjce korzeniowej obecność grzyba objawia się początkowo w postaci brązowej lub brunatnej plamy obejmujący część lub cały obwód szyjki korzeniowej, po krótkim czasie, gdy zabraknie ochrony chemicznej w tym miejscu pojawia się mokra zgnilizna i widoczna jest erozja szyjki korzeniowej.
Z czasem zmienione chorobowo miejsce zasycha, tkanki w wyniku rozwoju grzyba ulegają destrukcji, murszeją, na powierzchni plam pojawiać się mogą owocniki grzyba w postaci małych kulistych owocników — piknidiów. Przepływ wody, składników pokarmowych jest silnie utrudniony. Pod koniec wegetacji roślina zasycha przed wykształceniem nasion lub chore rośliny tworzą drobne nasiona o niskiej jakości technologii.
Konieczne zwalczanie chemiczne
Sucha zgnilizna poraża też inne wyższe części łodygi rzepaku oraz łuszczyny. To ważna choroba, która wymaga ograniczania przy pomocy oprysku przez odpowiednie fungicydy. W tabeli podano przykłady środków grzybobójczych, które skutecznie mogą zwalczać sprawców suchej zgnilizny kapustnych.
W integrowanej ochronie przed wykonaniem chemicznej ochrony trzeba korzystać z metod niechemicznych, które tą i inne choroby mogą ograniczać. Zwracam tu uwagę na agrotechnikę, zharmonizowane żywienie i wybór do uprawy odmiany o podwyższonej odporności na porażenie przez jednego lub kilka sprawców chorób. Działania te niestety często potrzebują wsparcia ochrony chemicznej, ponieważ aby uzyskiwać plony na ekonomicznie opłacalnym poziomie, stosowanie tylko metod niechemicznych jest niewystarczające.
Szarą pleśń, która pojawia się najczęściej na liściach, pędach uszkodzonych przez szkodniki, maszyny, niskie temperatury oraz czerń krzyżowych obecną na liściach, zwalcza się jednocześnie ze zwalczaniem sprawców suchej zgnilizny kapustnych. Są to choroby drugoplanowe, gdyby rozważać ich szkodliwość gospodarczą, ale z wieloletniej praktyki wiadomo, że są sezony, że te choroby nie zwalczane powodować mogą podobne straty jak sucha zgnilizna kapustnych, dlatego w czasie wykonywania zabiegu opryskiwania, gdy rusza wegetacja trzeba też zwalczyć grzyby powodujące szarą pleśń i czerń krzyżowych.
Kiedy rozpoczyna się kwitnienie rzepaku
Gdy opadają pierwsze płatki kwiatowe z pędu głównego to sygnał, że trzeba wykonać zabieg opryskiwania, aby zwalczyć grzyb, który powoduje zgniliznę twardzikową. Choroba ta rozwija się gwałtownie. Objawy choroby pojawiają się dopiero po ok. 7 dniach od zakażenia rośliny. Najczęściej pierwsze objawy widoczne są u podstawy łodygi, ale częściej objawy te zauważa się w wyższych partiach łodygi, a gdy czas infekcji (zakażenia) jest opóźniony, to objawy obecności patogena powodującego zgniliznę twardzikową widoczne są na rozgałęzieniach łodygi i na łuszczynach.
Na podstawie źdźbła choroba ta objawia się w postaci szarozielonej plamy, a następnie na tej zmianie chorobowej pojawia się biała, watowata grzybnia. Na zmienionych chorobowo łodygach w jej wyższych partiach pojawia się zielonoszara wodnista plama, a na niej po 2-3 dniach widoczna jest biała grzybnia niekiedy tworząca współśrodkowe kręgi. Na powierzchni takich plam pojawiają się na grzybni przetrwalniki grzyba o barwie czarnej lub szaroczarnej. Wewnątrz łodygi w miejscu obserwowanej plamy tworzy się też biała grzybnia i tworzą się tam niekiedy liczne czarne przetrwalniki. Zdarza się, że we wnętrzu porażonej łodygi znajduje się kilkadziesiąt przetrwalników.
Na łuszczynach choroba objawia się bieleniem łuszczyn, łuszczyny pokrywają się też białą grzybnią. Na powierzchni łuszczyn tworzą się kuliste wielkości nasion rzepaku przetrwalniki.
Sprawcę zgnilizny twardzikowej zwalczamy, gdy rozpoczyna się kwitnienie rzepaku i gleba, w której znajdują się przetrwalniki jest wilgotna, bo wtedy z tych struktur wyrasta grzybnia i owocniki — apotecja, które mogą wytwarzać z jednego owocnika 2-30 milionów zarodników workowych, które biorą udział w porażaniu wyższych części łodyg oraz rozgałęzień i łuszczyn. Gdy zauważy się pojedyncze objawy to jest to wskazanie do wykonania zabiegu. Również opadanie płatków kwiatowych i wysoka wilgotność powietrza i gleby to wskazanie do wykonania zabiegu opryskiwania, aby zahamować rozwój sprawcy zgnilizny twardzikowej.
Gdy jest sucho i gleba jest przesuszona, a nie ma roślin z początkowymi objawami wskazującymi na obecność choroby to można zabieg opóźnić i wtedy zastosowane środki grzybobójcze ograniczają sprawcę zgnilizny twardzikowej oraz czerni krzyżowych i szarej pleśni. Te dwie choroby, a szczególnie czerń krzyżowych na łuszczynach, gdy nie jest ograniczana powoduje znaczne straty.
W tabeli podano środki, które mogą być przydatne do ochrony rzepaku, gdy rzepak kwitnie i opadają płatki kwiatowe. Brak chemicznej ochrony na wiosnę i w czasie kwitnienia rzepaku może powodować straty w plonie nasion wynoszące 30-50 proc. potencjalnego plonu. Jest to bezsprzeczny powód, aby rzepak ozimy chronić używając fungicydów do oprysku w czasie wegetacji.
prof. dr hab. Marek Korbas, IOR — PIB w Poznaniu
rolniczeabc@rolniczeabc.pl
rolniczeabc@rolniczeabc.pl
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Rolnicze ABC" nr 4 (319) kwiecień 2017 r
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez