Ustawa do konsultacji. Wstrzymają sprzedaż państwowej ziemi?

Zgodnie z opublikowanym 8 stycznia w Biuletynach Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Rządowego Centrum Legislacji projektem ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, wstrzymanie owo nie będzie dotyczyło nieruchomości przeznaczonych na cele inwestycyjne i publiczne oraz tych o powierzchni nieprzekraczającej 1 hektara. Za zgodą ministra rolnictwa zakaz sprzedaży może zostać też zdjęty z innych nieruchomości, musi to jednak być uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi.

Chcą chronić polską ziemię

„Projektowana ustawa zmierza do wzmocnienia ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym wykupywaniem przez osoby krajowe i zagraniczne, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze. Obowiązujące w tej materii przepisy prawne w żaden sposób nie przeciwdziałają spekulacyjnemu wykupywaniu nieruchomości rolnych i nie gwarantują wykorzystania nabytych nieruchomości na cele rolnicze” — czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy.

Zdaniem projektodawców istnieje wręcz wysokie prawdopodobieństwo, że nieruchomości rolne Skarbu Państwa — a zajmują one obecnie w sumie ok. 1,5 mln hektarów powierzchni — będą wykupywane przez osoby niebędące rolnikami indywidualnymi. Zainteresowanie tych ostatnich państwowymi gruntami „jest obserwowane już obecnie, a przejawem tego są liczne transakcje nabywania ziemi rolnej przez zagraniczne osoby fizyczne i prawne, które wykorzystują do tego celu obywateli polskich, nazywanych potocznie „słupami”, którzy są finansowani przez rzeczywistych nabywców i tylko tytularnie są właścicielami ziemi, a w rzeczywistości ziemia rolna pozostaje w dyspozycji m.in. podmiotów zagranicznych, które przygotowują się do formalnego nabycia ich własności po 1 maja 2016 r.”.

Autorzy projektu uważają ten proceder za szczególnie niebezpieczny, gdyż może on doprowadzić do tego, że polska ziemia przejdzie na własność podmiotów zagranicznych w skali nieporównywalnej z innymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Na domiar złego, jak głosi uzasadnienie projektu, „polska ziemia rolna w znacznej skali może trafiać w ręce właścicieli, którzy nie będą zainteresowani jej uprawą, a tylko, albo głównie, lokatą kapitału. Może to być istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego Polski, a także zagrożenie dla interesu ekonomicznego całej polskiej gospodarki, w której produkcja rolnicza odgrywa istotną rolę”.

Tylko dla rolników indywidualnych

Dokument wprowadza także zmiany do kilku innych ustaw. Najważniejsze dotyczą tej o kształtowaniu ustroju rolnego, z 11 kwietnia 2003 r. W myśl nowych zapisów nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być wyłącznie rolnicy indywidualni, czyli tacy, którzy mają kwalifikacje rolnicze, prowadzą gospodarstwo rolne do 300 ha i mieszkają na terenie danej gminy co najmniej od 5 lat. Jeśli zaś mają powyżej 20 ha użytków rolnych, ich dochody z prowadzenia gospodarstwa nie mogą być niższe niż czwarta część wszystkich dochodów. „Ma to służyć wyeliminowaniu możliwości spekulacyjnego zakupu ziemi rolnej przez osoby, których zasadnicza aktywność życiowa i zawodowa ma miejsce poza rolnictwem, a zakup ziemi traktują oni jako formę lokaty kapitału” — uzasadnia ministerstwo rolnictwa. Jak podaje, wyjątek od tej reguły „stanowić będą osoby bliskie zbywcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa a za zgodą Prezesa Agencji (Nieruchomości Rolnych — przyp. KN), wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej, inne podmioty, jeżeli zbywca wykaże, że nie było możliwości przeniesienia własności nieruchomości na rzecz ww. podmiotów, oraz nabywca daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, jak również w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych”.

Zasada ta nie będzie także dotyczyła nieruchomości nabywanych w wyniku dziedziczenia, na podstawie art. 151 lub art. 231 kodeksu cywilnego oraz orzeczeniem sądu lub organu egzekucyjnego wydanym na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.

Istotne zmiany mają też być wprowadzone do ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Zgodnie z nimi powierzchnia nieruchomości rolnych nabytych łącznie kiedykolwiek z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa nie będzie mogła przekroczyć 300 ha. Poza tym nie będą one mogły być zbyte bez zgody Agencji Nieruchomości Rolnych w okresie 10 lat od dnia ich nabycia.

„Pozostałe zmiany w zakresie innych ustaw wymienionych w projekcie mają charakter pomocniczy” — podaje ministerstwo. Projekt został skierowany do konsultacji społecznych oraz uzgodnień międzyresortowych.